2025 Nobel Fizik Ödülü kazananları açıklandı

2025 Nobel Fizik Ödülü, kuantum bilgisayarların geliştirilmesinin önünü açan çığır açıcı çalışmalar nedeniyle üç araştırmacıya verildi. Ödül, 1980’lerde kuantum mekaniği üzerine yaptıkları öncü çalışmalarla tanınan John Clarke, Michel H. Devoret ve John M. Martinis arasında paylaştırıldı.

2025 Nobel Fizik Ödülü sahiplerini buldu

Araştırmacılar, bu ödüle layık görülen keşiflerinde, elektrik direnci olmayan bir devre tasarlayarak “kuantum tünelleme” adı verilen bir olguyu fiziksel olarak gösterdiler. Kuantum tünelleme, atomların ve atom altı parçacıkların normalde geçememeleri gereken bir bariyerin içinden geçebilmesi anlamına geliyor.

Bu olgu, üç bilim insanının deneylerinden önce yalnızca teorik olarak biliniyordu. Clarke, Devoret ve Martinis’in deneyleri, fiziksel bir devrede tünellemenin mümkün olduğunu kanıtladı. Bu çalışma, daha sonra modern transistörlerin ve günümüzde hızla gelişen kuantum bilgisayar teknolojisinin temelini oluşturdu.

John Clarke, 1969’da profesörlüğe başladığı ve halen fahri profesör olarak görev yaptığı Kaliforniya Üniversitesi, Berkeley’deki araştırma ekibine liderlik etti. Yıllar içinde bu üçlünün öncü çalışmaları, modern kuantum bilgisayarlarının hem teorik hem de pratik temelini oluşturdu.

Martinis ve Devoret ise Google’da kuantum bilişim üzerine araştırmalar yürüttü. Martinis, Google’ın Quantum AI ekibinin donanım lideri olarak görev yaptığı dönemde, 2019’da “kuantum üstünlüğüne” sahip bir bilgisayar geliştirdiklerini duyurdu.

Bu bilgisayar, belirli bir problemi klasik süper bilgisayarlardan çok daha hızlı çözme yeteneği sunuyordu. Martinis, Google’daki görevinin ardından halen Yale Üniversitesi ve California Üniversitesi, Santa Barbara’da profesör olarak çalışıyor.

Devoret ise Google Quantum AI’de kuantum donanımının baş bilim insanı olarak görev yapıyor ve aynı zamanda California Üniversitesi, Santa Barbara’da öğretim üyesi.