5.1, 3.1 ve 2.1 Ses Sistemlerinin Farkı Ne?

5.1.0 yapılandırması beş kulak seviyesi hoparlör, bir subwoofer ve kulak üstü seviyesi hoparlörü olmadığı anlamına geliyor. Yapılandırmada kulak üstü hoparlör (üçüncü değişken) kullanılmıyorsa, sistemi basitçe surround ses 5.1 (sıfır olmadan) olarak tanımlarsınız. Bir de örnek olarak 7.1.4 şeklindeki ses sistemi kurulumunu ele alalım.

1. Oturma pozisyonu
2. Sol ve sağ hoparlörler
3. Orta hoparlör
4. Subwoofer
5. Sol ve sağ surround hoparlörler
6. Sol ve sağ arka surround hoparlörler
7. Sol ve sağ üst tavan hoparlörleri
8. Sol ve sağ üst tavan hoparlörleri

Overhead, yani tavan hoparlörlerinin yerleşim detayı ise şu şekilde:

Artık farklı surround ses konfigürasyonlarını adlandırma kurallarını anladığınıza göre en yaygın konfigürasyonlar ve neden popüler oldukları hakkında konuşalım.

2.1 Ses Sistemi Ne Anlama Geliyor?

2.1 soundbar kurulumu tipik olarak aynı ünitede iki ana hoparlör kanalı (yani iki hoparlör) ve bir subwoofer’dan oluşmakta. Ses sisteminde bir sol ve sağ kanalınız olacak, ayrıca subwoofer düşük frekanslı sesler üretmek için ayrı bir ünite şeklinde gelecek.

Herhangi bir teknolojik cihazdaki dahili bir hoparlörü veya tekli basit bir ürün kullanıyorsunuz diyelim. 2.1’e geçtiğinizde daha iyi stereo ses ayrımı sağlanacak, daha net, daha belirgin ses ve muhtemelen herhangi bir dahili hoparlörden daha iyi ses kalitesi elde edeceksiniz. Bununla birlikte, çoğu 2.1 soundbar sürükleyici bir surround ses deneyimi sağlamayacaktır. Deneyiminizi geliştirse de çok daha iyi seçenekler var. Eğer Dolby Atmos veya DTS:X gibi ekstra ses teknolojilerine sahipseniz o başka. Bunlardan da bahsedeceğiz.

3.1 Ses Sistemi Nedir?

3.1 ses sistemi, subwoofer’ın yanı sıra sol, sağ ve orta sesleri vermek için ekstra bir hoparlöre (kanal) daha sahip. Eklenen ekstra hoparlör sesinizin genel dengesini önemli ölçüde iyileştirir ve vokalleri ve diğer diyalogları daha net hale getirir.

Yeterli büyüklükte bir soundbar üç hoparlöre sahip olacaktır. Özellikle modern film ve dizilerde konuşulan kelimeleri duyma sorunları göz önüne alındığında, 2.1’den 3.1’e geçiş daha net diyalog isteyen herkes için yararlı bir yükseltme.

5.1 Ses Sistemi Dizilimi Nasıl?

5.1 soundbarda iki hoparlör daha eklenirken sol, sağ ve merkezin yanı sıra surround ses efekti sağlayan iki ek kanal sağlanmış oluyor. 2.1 veya 3.1 soundbar’dan 5.1 soundbar’a geçiş, genel ses kalitesinde muazzam bir artış sağlayabilir ve odanızın etrafına yığınla hoparlör yerleştirmeden tam surround ses deneyimine en yakın deneyimi sunuyor.

5.1 ses sistemi elde edilen kalite artışı tamamen sürükleyici bir deneyim sağlayacaktır. Eğer ses sistemi üst düzeyse, bir mini tiyatro tarzı ses yapılandırmasına sahip olabilirsiniz. Kısacası gelişmiş bir ses deneyimi istiyorsanız, 5.1 tipindeki ürünler sizi tatmin edecek, neredeyse her türden medya için başarılı ses verecektir.

Farklı Bir Boyut: 7.1 Nedir?

7.1 ses sisteminin içinde kaybolur, herhangi bir içerik tüketirken neredeyse her sesin nereden geldiğini detaylıca hissedebilirsiniz. 5.1’in üzerine iki hoparlör daha eklenmekte. Bu sistemin yapılandırması 5.1 ile tamamen aynı lakin kullanıcının yanlarına iki ekstra hoparlör daha yerleştiriliyor.

Tavan Hoparlörleri Önemli mi?

Biraz evvel üçüncü bir rakamın varlığını konuşmuştuk. Yani tavan hoparlörleri. Bunlar önemli mi? Nasıl bir yapılandırma tercih edilebilir? 5.1 ve 3.1.2 şeklindeki kurulumlara bakalım:

5.1 Kanal Ses Sistemi

• Yapılandırma: Genellikle beş hoparlör (sol, orta, sağ ve iki surround hoparlör) ve bir subwoofer.
  Artıları:
  • Daha iyi surround ses deneyimi, filmler ve oyunlar için uygun.
  • Ayrıntılı ses yerleşimiyle daha sürükleyici ses.
• Eksileri:
  • Genellikle 3.1.2 kurulumundan daha pahalıdır.
  • Çevresel hoparlörlerin optimum yerleşimi için daha fazla alan gerektirebilir.

3.1.2 Kanal Ses Sistemi

• Yapılandırma: Üç ön kanal (sol, orta, sağ), bir subwoofer ve Dolby Atmos efektleri için iki tavan hoparlörü barındırır.
• Artıları:
  • Dolby Atmos’u destekliyor ve yükseklik kanallarıyla daha sürükleyici bir ses deneyimi sağlıyor.
  • Genellikle daha az hoparlör gerektiğinden kurulumu daha kolay.
• Eksileri:
  • Çevresel ses, 5.1 kurulumundaki kadar belirgin olmayabilir.
  • Bazı kişiler, özel bir surround kurulumu olmadan yükseklik kanallarının daha az etkili olduğunu düşünebilir.

Filmler ve oyunlar için geleneksel bir surround ses deneyimine öncelik veriyorsanız, 5.1 kanallı birsistem daha iyi olabilir. Öte yandan, Dolby Atmos gibi daha yeni formatlarla ilgileniyorsanız ve daha kompakt bir kurulumu tercih ediyorsanız, 3.1.2 kanallı seçim doğru yol olabilir. Karar verirken alanınızı, bütçenizi ve ses tercihlerinizi göz önünde bulundurun.

Hangi Ses Sistemini Almalıyım?

Seçim tamamen size, bütçenize ve ihtiyaçlarınıza bağlı. Ayrıca bir soundbar satın alırken, kanal numaralarının her zaman burada yazılanlarla ilişkili olmayabileceğini unutmayın. Örneğin Samsung’un Q-Serisi üst seviye ses sistemleri 11.1.4 gibi yapılandırmalara sahip. Bu tam surround ses için dört ek kanalla birlikte 11 kanalın mevcut olduğunu gösteriyor. Ancak önemli olan bütçeniz. Fiyatlar 1000 ve hatta 1.500 dolara kadar çıkabilir.

Standart bir kullanıcı olarak gelişmiş bir seslendirme istiyorsanız orta halli 5.1 ses sistemleri sizin için ideal. Bunun yanı sıra, iyi bir ses deneyimi elde etmek istiyorum ve fazla bütçe ayıramam diyorsanız kaliteli bir 3.1 soundbar yeterli gelebilir. Bu noktada ürünün markası ve kalitesi de önemli. Bazı modeller üç kanalla birlikte mükemmel bir ses deneyimi sunabiliyor.

Alta doğru iniyoruz. Ben daha temel bir kullanıcıyım, aynı zamanda bütçemi de korumak istiyorum derseniz 2.1 sistemlere yönelebilirsiniz. Dolby Atmos özellikli iyi bir ürün istiyorsanız fiyatlar biraz daha yükselebilir.

Bir de şöyle kısaca özet geçelim:

• 2.1: İki hoparlörden (sol ve sağ) ve bir subwoofer’dan oluşur. Daha küçük odalar ve temel ses iyileştirmeleri için ideal.
• 3.1: Daha net diyaloglar için bir merkez kanal ekler, bu sayede TV programları ve filmler için harika hale gelir. Sol, sağ ve merkez hoparlörler ile birlikte bir subwoofer mevcuttur.
• 5.1: Daha sürükleyici bir surround ses deneyimi için arka hoparlörleri içerecek şekilde daha geniş ses sağlar. Ev sineması kurulumları ve oyun için idealdir. 3.1 soundbar’lar 2.0 ve 2.1 soundbar’lara yönelik yükseltme seçenekleri olarak tanıtıldı ve stereo oynatma yerine üç kanallı ses oynatma sunuyordu. Sonrasında 5.1 soundbar’lar piyasaya çıktı, beş kanallı yüksek kaliteli ses sunuluyor ve surround ses oynatma için iyi bir başlangıç ​​noktası.

Dolby Atmos ve DTS:X Nedir?

Tükettiğimiz medya dijital ortama kayınca seslerin de dijital ortamda temsil edilmesi gerekti ve bu amaçla bazı şirketler kendi özel standartlarını geliştirdi. Bunlardan en bilinen ikisi Dolby Labs ve DTS yani açılımıyla Digital Theater Systems.

Dijital ortamda sesler pek çok formatta kaydedilip, dinlenebiliyor. Bunlar arasında sıkıştırılmamış LPCM adı verilen formatlar olduğu gibi sesleri CD ve DVD gibi sınırlı alana sahip dijital ortamlara sığdırabilmek için düşünülmüş sıkıştırılmış formatlar da var.

Dolby Labs isimli şirket, Dolby Digital formatı ile 5.1 kanala kadar 640 Kbps bitrate ses sunabiliyordu. Buna cevap olarak DTS, DTS Digital Surround formatıyla 1509 Kbps’ye kadar çıkabiliyordu.

Dolby Atmos teknolojisi hangi ses kanalının, ne zaman, hangi hoparlörlerden ne kadar ses vereceğini belirleyen bir veri, bir metadatadır. Amacı mümkün olan en iyi çevresel ses deneyimini sunmaktır.

Buna rakip olan teknoloji de DTS’nin DTS:X teknolojisi. Her ikisi aynı görevi görüyor: ses kanallarının ne kadar karıştırılıp hangi kanaldan ne kadar verileceğini dinamik olarak değiştiriyor. Bu sayede sanal bir çevresellik yaratarak ekranda gördüğünüz objelerin (ister sabit, ister hareketli) seslerinin bulunduğunuz ortamdaymış gibi çıkmasını sağlıyor.

Tıpkı video dosyalarındaki HDR metadatası gibi. Bilmeyenler için HDR metadatası HDR destekli TV’ye hangi sahnenin ne kadar parlaklığa ve hangi renk gamutuna sahip olacağını dinamik olarak söyler. Bunların bant genişliği yüksek olduğu için ses S/PDIF arayüzü yerine HDMI kablosu üzerinden aktarılabiliyor.

Dolby TrueHD ve DTS-HD Master Audio

Bu iki şirketin de en güncel formatlarına gelelim şimdi. Dolby TrueHD ve DTS-HD Master Audio.

Dolby True HD 24bit ses güzelliğini bizimle buluşturan standart. Bu standart 7.1 kanal 96 Khz ve 24 bit ya da 5.1 kanal 192 Khz 24bit ses taşıyabiliyor ve maksimum bitrate 18 Mbit/s’ye kadar çıkabiliyor.

Benzer çekilde DTS’nin buna rakibi olan DTS-HD Master Audio da çok benzer özelliklerde 24 bit, 192Khz ve çok yüksek bitrate’lerde ses akışları sunabiliyor.

Ancak bu standartların bant genişliği oldukça yüksek olduğu için HDMI 2.0 bile yetmiyor. Dolayısıyla Dolby TrueHD ve DTS-HD Master Audio için minimum HDMI 2.1 kullanmanız gerek.

Yanlış anlaşılmasın Dolby Atmos veya DTS:X için mutlaka HDMI 2.1’e ihtiyacınız yok. Hem Atmos hem de DTS:X bir önceki nesil formatlar olan Dolby Digital Plus ve DTS:HD ile de sağlanabiliyor. Ancak hala kayıplı sıkıştırma algoritması kullanan bir format dinlemiş oluyorsunuz ve elde edilebilecek en yüksek kalitede ses istiyorsanız Atmos’u TrueHD, DTS:X’i de DTS-HD Master Audio ile deneyimlemeniz gerekiyor.

Dolby Standartları

DTS Standartları