5 Çalışan Tipi ve Onların Motivasyonlarını Artırma Yolları

Çalışanların performans hedeflerine ulaşabilmesi; yüksek motivasyona sahip olmalarıyla yakından ilişkilidir. Bir çalışanı motive edebilmek içinse önce onu yakından tanımak gerekir. Kişilik özelliklerine ve bakış açılarına uygun bir biçimde teşvik edilen çalışanlar; organizasyonlarına karşı bağlılık hisseder. Bu nedenle öncelikle çalışanların kişilik özelliklerini bilmeli, buna uygun biçimde motivasyonları artırılmalıdır.

Ekip üyelerinin şirket performansına katılımını artırmak için; onlarla açık bir iletişim içinde olmak gerekir. Böylece işverenden ne beklediklerini ve neye ihtiyaç duyduklarını tespit etmek mümkün olur. Çalışanların maddi tatmin dışında istikrar, yenilik, yaratıcılık ya da uzmanlık gibi motivasyon kaynakları olabilir. 

Kişilik Nedir? Kişilik Özellikleri Nelerdir?

Kişilik kelimesi; bir bireyin toplumsal hayat içinde edindiği alışkanlıkların tümünü kapsar. Manevi, ruhsal ya da görünen özelliklerin hepsi bir araya gelerek kişiliği oluşturur. Her bireyin kendine has özellikleri, motivasyon kaynakları, korkuları, beklentileri ya da endişeleri bulunur. 

Beş büyük faktör kuramı, beş kişilik özelliğinin sınıflandırılmasını sağlar. Bu özellikler kişiliği oluşturan beş farklı boyut gibi değerlendirilebilir:

• Dışa dönüklük,
• Duygusal istikrar,
• Uyumluluk,
• Açıklık,
• Sorumluluk.

İş Dünyasındaki Çalışan Tipleri Nelerdir? 

Kişilik tiplerini sınırlamak ne iş dünyası ne de sosyal hayat için tam anlamıyla mümkün değildir. Kişilik tiplerini belirli kalıplar içerisinde değerlendirmek ise teorik bir yaklaşım olmakla birlikte insan kaynaklarına yönelik stratejiler belirlemeyi kolaylaştırır.

İş dünyasında çatışma ve zıtlaşmayı önlemek için bireyleri olabildiğince yorum katmadan, objektif bir biçimde değerlendirebilmek gerekir. Farklı kişilik özelliklerinin yargılandığı ve dışlandığı bir iş yerinde kapsayıcılıktan söz edilemez.

Örgütsel kişilik tipleri; sahip oldukları açıklık, sorumluluk, dışa dönüklük, duygusal istikrar ya da uyumluluk gibi etmenlere göre aşağıdaki şekilde sınıflandırılabilir:

• Mükemmeliyetçi,
• İnsan odaklı,
• Sistematik,
• Diplomatik,
• Yenilikçi.

Beş farklı çalışan tipine ve ortak özelliklerine daha yakından bakalım:

1. Mükemmeliyetçi Çalışan Tipi 

• Kalite geliştirme, denetim gibi hata önleyici pozisyonlarda görev aldığında başarılı olabilir,
• Şirketin büyümesine katkı sunmaktan ve daha fazla sorumluluk almaktan mutlu olur,
• Başarılarına yönelik geri bildirim almak ve takdir edilmek ister,
• Önemli işleri başkalarına devretmekte zorlanacağı için delegasyon becerisinin geliştirilmesi gerekebilir,
• Mesleki gelişim fırsatlarına sahip olmak ve yükselmek ister,
• Planlamaya, organizasyona, saat ve tarih akışına uyuma büyük önem verir.

2. İnsan Odaklı Çalışan Tipi

• Örgütün kendisine duyduğu ihtiyaçtan haberdar olmak ister,
• İnsan ilişkilerinin yoğun olduğu çalışma ortamından hoşlanır,
• Çalışma arkadaşlarıyla ilişkilerini sosyal hayata taşıyabilir,
• Olayları kontrol etmek ve yönlendirmek için heveslidir. Bu nedenle yetki kullanabilecekleri bir pozisyonda çalışmak isteyebilirler,
• Spontane hediyelere ya da topluluk içinde teşekkür gibi ödüllendirme sistemlerine açıktır.

3. Sistematik Çalışan Tipi

• İşe başlamadan önce ayrıntılı bilgi almak ve kurallara sadık kalmak ister,
• Takım çalışmasına ve yardımlaşmaya yatkındır,
• Çalışan sirkülasyonunun fazla olduğu değişken ortamlar sistematik çalışanda güven kaybına neden olur,
• Çalışma yılına ve istikrarına göre ödüllendirilmek ister,
• Siber güvenlik gibi iş yerinde güvenliği ve düzeni sağlayıcı görevlerde yer almaktan hoşlanır.

4. Diplomatik Çalışan Tipi

• Bilgi sunumlarında öne çıkmaktan memnuniyet duyar,
• Analitik düşünme tarzına sahiptir,
• Örgüt içinde kendisini ilgilendirebilecek her türlü bilgiden haberdar olmak ister,
• Sözlü takdir, terfi ve statü kazanma ile motive olur.

5. Yenilikçi Çalışan Tipi

• Özgünlüğünü ortaya koyma yeteneğine ve cesaretine sahiptir,
• İnsan ilişkileri yoğun olmasa da çalışma ortamını sevebilir,
• Beyin fırtınasından ve yaratıcılığa yönelik eğitimlerden hoşlanır,
• Yaratıcı işler ortaya koyma isteği teşvik edilmelidir,
• Farklı olma ihtiyacını giyim tarzına ya da konuşmasına yansıttığında kabul görmek ister.

İş Hayatında Çalışanları Yakından Tanımak İçin İpuçları

Çalışan tipine göre motivasyon faaliyetleri düzenleyebilmenin ilk adımı; çalışanları yakından tanıyarak kişilik özelliklerini analiz etmektir. Bir çalışana teşekkür etmenin yolu, bazen ilan panosunda o çalışanın başarısına yer vermekten bazen de ona bir günlük hediye izin sunmaktan geçebilir. Aynı şekilde, bazı çalışanların daha fazla sorumluluk üstlenmeye bazılarınınsa sorumluluklarını devretmeye teşvik edilmesi gerekir. 

Şirketteki yönetici ve lider kadrolarının hangi çalışana hangi yolla ulaşabileceğini bilmesi; verimliliği ve motivasyonu artırır.

Çalışanları tanımak için aşağıdaki yollardan faydalanılabilir:

• Çalışanları tanımak için yıllık performans değerlendirmesi beklememek, sık periyotlarla rutin görüşmeler düzenlemek,
• Teşekkür ederken ya da bir başarıyı takdir ederken spesifik olmak,
• Takım olarak beyin fırtınası yapmayı alışkanlık hâline getirmek ve bu sayede çalışanların yaratıcı yanını görmek
• Pizza partisi, yemek partisi gibi resmî olmayan takdir mekanizmalarını da devreye sokmak,
• İlan panosu ya da çevrim içi iletişim kanalları yoluyla takım içi iletişimi canlı tutmak,
• Çalışanlara kendilerini ifade edebilecekleri özgür ve samimi bir alan sunmak,
• Yeni işe başlayan çalışanlara buddy ya da mentörlük gibi sistemlerle destek olmak,
• Çalışanların birbirleri ile olan ilişkilerini geliştirmek üzere akran tanıma programı uygulamak.

Çalışan Tipine Göre Motivasyon Sağlamanın Faydaları Nelerdir?

Çalışan motivasyonuna yönelik aktiviteler yenilikçi fikirlerle her an geliştirilebilir. Doğru kişiler için doğru aktiviteyi organize etmek ise işvereni zaman ve para israfından korur.

Çalışan tipine göre motivasyon sağlamak; aşağıdaki fayda ve avantajları beraberinde getirir:

• Çalışanın işe bağlılığı, performansı ve verimliliği artar,
• Şirket içinde çalışan devir hızı ve iş gücü kaybı düşer,
• Terfi ve transferler için şirket içinde kaynak geliştirmek mümkün olur,
• Takım çalışmasına ve iş birliğine olan yatkınlık artar,
• İş yerinde çatışma ve zıtlaşma ortamının önüne geçilmiş olur.

Siz de çalışanlarınızın kişilik özelliklerine göre onlara hitap edecek eğitim ve gelişim faaliyetleri hazırlayabilirsiniz. Eğitim materyallerinizin tümünü yapay zekâ destekli, akıllı LMS’mizde bir araya getirerek onlara her an erişebilecekleri ve gelişimlerini takip edebilecekleri bir kaynak sunabilirsiniz. Siz de LMS’miz üzerinden çalışan eğitimlerini takip edebilir, raporlayabilir ve değerlendirebilirsiniz.