8K Çözünürlük Nedir? 4K’dan Farkı Ne?

Belki çoğumuz farkında değiliz ama son 10 yılda tüm teknolojiler çok hızlı gelişti. Çoğu kişi halen 1080p monitör ve TV’ler kullanırken, hatta bunları yeterli görürken 4320p yani 8K çözünürlüğe sahip ekranlar piyasadaki yerini almaya başladı.

Full HD ekranlar halen yaygınlığını korusa da, artık özellikle de monitörlerde 2K (1440p) çözünürlük tatlı nokta haline gelmeye başlıyor. Bir nevi 1080p’nin yerini almaya başlıyor diyebiliriz. 4K televizyon modellerinin sayısı artık çok fazla, hatta 8K tercihi yapanlar bile var.

Bugün piyasadaki son teknoloji ekranlar inanılmaz kalite ve canlı renkler sunuyor. Siz belki halen 1080p’de kaldınız lakin siz de haklısınız, teknolojiye yetişmek zor. Peki bu rakamlar neyi ifade ediyor? 4K’dan sonra gelecek olan, hatta yaygınlaşmaya başlayan 8K tam olarak ne?

Çözünürlük Nedir?

FHD (Full HD) ve HD, 2K ve 4K ekranların çözünürlüğü, yani ekran kalitesi önemli ölçüde farklılık göstermekte. HD dediğimiz şey 1280×720 piksel ekran çözünürlüğünü ifade ederken, Full HD ise 1920×1080 piksel gibi daha yüksek bir çözünürlüğü temsil eder. QHD yani 2K’ya geçtiğimizde ise çözünürlük 2560×1440’a çıkıyor.

Bu bilgiler olayı anlamak için yeterli değil. Önce ekran çözünürlüğünün ne olduğuna bakalım. Kullandığınız tüm ekranlar, renkleri değiştiren küçük ışık kareleri olan piksellerle görüntülenecek öğeleri üretir. Bilgisayar görüntüleri binlerce pikselden oluşur. Geliştirilen ekranlar, belirli desenlerdeki piksellerin renklerini değiştirerek ekranlar görüntüleri, fotoğrafları, metinleri ve her türlü grafiği gözlerinizin önüne getirir.

Ekran çözünürlüğü, bir ekranın hem yatay hem de dikey olarak gösterebileceği piksel sayısıdır. Bu bağlamda, 1920 x 1080 çözünürlüğüne sahip bir ekran, dikey olarak 1080 piksel ve yatay olarak 1920 piksel görüntüleyebilir. Bir monitörün ya da ekranın gösterebileceği piksel sayısı ne kadar yüksek olursa, görüntü kalitesi o kadar net ve ayrıntılı olur. Ancak bir ekranın gösterebileceği piksel sayısı, görüntü kalitesi söz konusu olduğunda dikkat edilmesi gereken tek faktör değildir; piksel yoğunluğu da önemlidir. Monitörler çözünürlüklerinin yanı sıra birçok boyutla satışa sunuluyor.

1920 x 1080 ekran çözünürlüğüne sahip 24 inçlik bir monitörlerle birlikte, aynı ekran çözünürlüğüne sahip 32 inçlik monitörler de mevcut. Daha küçük ekrana sahip monitördeki görüntü kalitesi genellikle daha keskin ve canlı görünür. Bunu nedeni ise piksel yoğunluğu. Piksel yoğunluğu, PPI (Pixel Per Inch, İnç Başına Piksel) cinsinden ölçülür. Küçük ekranın inç başına piksel sayısı, büyük ekrandan daha fazladır. Nihayetinde ise ortaya daha net ve keskin bir görüntü ortaya çıkar.

Kısaca; PPI değeri ne kadar yüksek olursa görüntü kalitesi de o kadar net olur. Bu nedenle bir ürün alırken sadece boyutuna kanmayın, çözünürlüğüne, piksel yoğunluğuna ve farklı teknolojilere de bakın. Ayrıca ekran kalitesi tek başına piksel yoğunluğuna da bağlanamaz. Kullanılan panelin türü, sunulan renk gamı, HDR desteği, kontrast ve parlaklık gibi birçok etkene bakmanız gerekecek.

8K Nedir?

8K ekran, 4K ekranın dört katı olan toplam 33 milyon piksele sahip. Evet yanlış duymadınız, gözümüze güzel görünen 4K ekranların bile 4 katı kadar piksel üretebiliyor bu ürünler. Günümüzde 4K monitörlerin yanı sıra 4K ekran taşıyan dizüstü bilgisayarlara erişebiliyoruz. Ancak 8K halen çok uzakta.

8K söylemi, yaklaşık 8000 piksel genişliğe sahip herhangi bir ekranı temsil etmekte. 8K’nın 4K’dan iki kat daha fazla çözünürlük sağlayacağını düşünüyorsanız yanılıyorsunuz. Burada yatay çizgiler ve dikey çizgiler olmak üzere iki boyuttan bahsettiğimiz için aslında HD piksellerinin 16 katı ve 4K piksellerinin 4 katı gibi bir durum söz konusu. 8K çözünürlük, 3.840 × 2.160 (8.294.400 piksel) yerine 7.680 × 4.320 veya 33 milyon piksele (tam olarak 33.117.600 olabilir) eşit. Doğru anlamak için dörde dört bir ızgaraya yerleştirilmiş dört 4K TV düşünün. Bu çok fazla piksel demek.

8192 x 8192 piksel çözünürlüğe sahip 8K Fulldome adı verilen bir varyasyon da var. Ancak genellikle projeksiyon ekipmanlarında kullanılmakta.

İlk 8K televizyon Sharp tarafından CES 2013’te, tam da 4K televizyonların yaygınlaşmaya başladığı dönemde sergilendi. Bir yıl sonra Sharp 8K TV’sini tüketici pazarına sundu. Ancak bu 85 inçlik televizyonun fiyatı 133.000 dolar gibi inanılmaz bir rakamdı. yani çoğu kişi için tamamen erişilemez haldeydi.

Sonrasında ise tüketicilerin ulaşabileceği 8K TV’ler Samsung tarafından CES 2024’te sergilendi. İlk 8K TV’lerin üzerinden 10 yıldan fazla süre geçti, halen pahalılar. Ayrıca küçük boyutlu 8K ürünler pek bulamazsınız. Bunun nedeni, binlerce pikseli barındırmak için belirli bir ekran boyutunun gerekli olması.

8K İçerikler Yaygın mı?

Bir diğer konu, piyasada birçok 8K ekran olmasına rağmen içerik sayısı hala son derece sınırlı. Bazı seçenekler bulsanız da 8K olarak çekilmiş bir film veya dizi pek göremezsiniz. İçeriklerin çoğu, YouTube yayıncıları gibi bazı içerik üreticiler tarafından çekiliyor.

Bunun nedeni, 8K videonun 4K veya 1080p’ye kıyasla çok daha yüksek oranda veri bant genişliği gerektirmesi. Videoyu tam 8K çözünürlükte yayınlamak veya iletmek için hala gelişmekte olan bir teknoloji altyapısı gerekiyor. 8K film ve yayınların üretimi, dağıtımı henüz tam olarak belirli bir noktaya gelememiş bir girişim.

Sonuç olarak, günümüzde 8K video içeriğinin çoğu yükseltmeye dayanıyor. Upscaling dediğimiz yükseltme, düşük çözünürlüklü videoyu alıp gelişmiş algoritmalar kullanarak daha yüksek bir çözünürlüğe çıkaran ve geliştiren bir süreç. Örneğin, 4K veya 1080p bir video 8K’ya yakın bir kaliteye yükseltilebilir. Bu, 8K TV’lerin maksimum çözünürlüklerine yaklaşan içerikleri görüntülemesini sağlamakta. Ancak gerçek veya doğal 8K çekim değil. Sadece çeşitli tekniklerle düşük çözünürlüklü görüntüler yüksek çözünürlük gibi gösteriliyor.

4K’dan Ne Kadar Üstün?

8K 1080p’ye (Full HD) kıyasla 16 kat daha fazla piksel üretebiliyor. Bir görüntüyü göstermek için üretilen piksellerin sayısı ne kadar çoksa görüntü o kadar keskin ve net görünür. Piksellerin sayısı çok olduğundan dolayı ekran boyutu büyüse bile kalitenin bozulduğunu hissetmezsiniz.

Eğer büyük boyutta ve düşük çözünürlüğe sahip bir monitör veya televizyonunuz varsa dibine kadar yaklaşın. Görüntünün biraz değiştiğini fark edeceksiniz. Belki kare halindeki pikselleri göreceksiniz. Eğer 1080p bir ekrana bakıyorsanız, bu tek pikselin içinde dörde dört on altı pikselden oluşan bir ızgara olduğunu hayal edin. İşte bu 8K’dır. 4K’dan çok daha keskin ve 1080p’den çok çok daha keskin.

Çözünürlük yükseldikçe keskinlik ve görüntü kalitesi artar. En azından kağıt üzerinde böyle. Ancak kalite kavramı bazı faktörlere bağlı. Tüm TV ve monitörlerde olduğu gibi, her pikselin tam olarak ne kadar görünür ve farklı olduğu ekranın boyutuna ve izleyiciye olan uzaklığına bağlı. Eğer koltuğunuz televizyona çok uzaksa ekrandaki pürüzleri ve pikselleri fark etmezsiniz. Ancak yaklaştıkça her şey daha belirgin hale gelmeye başlar.

Şöyle bir konu da var. Sürekli sunulan çözünürlük ve piksellerin katlarından söz ediyoruz, lakin pratikte 8K TV’leri ve içerikleri gözlemlemeniz gerekiyor. 4K’dan sonra belki de tam olarak beklediğiniz gibi olmayacak.

8K TV Alınır mı?

Piyasada 8K çözünürlüklü monitör bulamazsanız da farklı üreticilerin sunduğu televizyonları bulabilirsiniz. Samsung, Sony, LG ve TCL’den çeşitli boyutlarda modeller görmek mümkün. Lakin fiyatları aşırı pahalı. 30 milyondan fazla piksele sahip en son teknolojiden bekleyeceğiniz gibi, fiyatlar cep yakıyor. Ancak bir zamanlar 4K TV’ler de aynı şekildeydi. Zamanla daha fazla erişilebilir hale gelecektir.

Samsung, CES 2024’te 8K televizyonları gösteren tek üreticiydi. Diğer markalar da sonraki aylarda 8K modellerini sunmaya başladı. Peki 8K TV alınmalı mı? Çok zenginseniz olabilir, değilseniz cevap hayır. Bunlar için piyasadaki en iyi TV’ler diyebilir miyiz? Yanıt yine hayır. Henüz mantıklı değil. Çok daha düşük miktarlarla yüksek kaliteli bir 4K TV almanız daha iyi. En azından bu kelimeleri kaleme aldığımız 2025 yılının başlarında durum bu şekildeydi. Uzun bir süre daha yanıt aynı kalacak gibi görünüyor.

Maddiyat sizin için önemli değilse 8K ekranları tercih edebilirsiniz. Önemli ölçüde artırılmış görüntü kalitesini kim istemez? İçerikler kısıtlı olsa bile. Dahası, birçok 8K TV aynı zamanda üstün ses kalitesiyle birlikte geliyor. Böylece eğlence amaçlı olarak her yönüyle mükemmel bir ürüne sahip oluyorsunuz.

Öte yandan, ihtiyacınız olan tüm özelliklere sahip bir 4K televizyonu tercih etmeniz daha iyi olabilir. Unutmayın, TV satın alırken çözünürlük dışında ses kalitesi, bağlantı noktaları ve yenileme hızı gibi dikkate alınması gereken birçok faktör var. Bir TV’nin 8K olması, en kaliteli ürün olacağı anlamına gelmiyor.

8K’nın benimsenmesi bağlamında zaman çizelgesi halen belirsiz. Şu an için 8K TV’ler en iyi ihtimalle premium, amiral gemisi modeller yerine “pahalı bir yenilik” olarak sunuluyor.  Özetle 4K gayet iyi ve en azından birkaç yıl daha öyle kalacak. İçerikler oldukça yaygın hale gelmeye başladı. Diğer taraftan 8K içerikler çok çok kısıtlı, bir süre daha böyle devam edecek gibi.

Gereksinimler

8K ekrana ek olarak 8K video, bu ekrana giden yüksek hızlı kanallar gerektirmekte. Her biri çeşitli derecelerde bilgi taşıyan dört kat daha fazla piksel, 8K videonun çok fazla bant genişliği kapladığı anlamına geliyor. İster henüz icat edilmemiş 8K optik diskte 8K içerik izleyin, ister Wi-Fi veya 5G internet bağlantısı üzerinden yayın yapın, bu önemli bir konu.

8K için en azından HDMI 2.1 gerekli. HDMI, bildiğiniz gibi TV’ler ve ev sinema cihazları için en yaygın kullanılan bağlantı standardı. Yüksek sürümler de 4K ve 8K gibi içerikleri aktarabilmek üzere geliştiriliyor.

HDMI 2.1, yüksek kaliteli 4K ve 8K içerik için tasarlanmış nispeten yeni bir standart. Maksimum 48 Gbps bant genişliği sunabilen sürüm, 4K60 video desteği sunan HDMI 2.0 standardının (18Gbps) üç katı. Bant genişliği ne kadar düşük olursa, üzerinden gönderebileceğiniz video çözünürlük oranı ve video kare hızı o kadar düşük olur. Bu durumda videonun daha fazla sıkıştırılması gerekir, sonuç olarak ince ayrıntılar zedelenir. HDMI 2.1, saniyede 60 kareye kadar yüksek kaliteli, sıkıştırılmamış 8K videoyu ve sıkıştırılmamış 4K120 videoyu taşıyabiliyor.

Dahası, kaynak cihazınızın 8K videoyu desteklemesi ve HDMI 2.1 uyumluluğuna sahip olması gerekiyor. HDMI 2.1 standardı, medya akış cihazınızdaki, oyun sisteminizdeki veya Blu-ray oynatıcınızdaki bağlantı noktaları dahil olmak üzere kaynaktan ekrana sinyal yolundaki her şey için geçerli. Cihazınız 8K içerik oynatabilse bile, bu 8K sinyalini televizyonunuza gerçekten ulaştıramazsa bunun bir önemi olmayacaktır.

10K Nedir?

Şu anda 10K, piyasada bulunan en büyük çözünürlüklerden biridir. 10328 × 7760 pikseldir ve genellikle UltraWide oranlı ekranlarda, yani 21:9 en-boy oranıyla bulunur.

16K Çözünürlüğe Doğru

İşler 8K ile bitmeyecek. Şu anda geliştirilmekte olan 16K çözünürlüklü ekranlar var. Henüz piyasada 16K televizyon bulunmasa da, ansızın bir teknoloji fuarında “dünyanın ilk 16K televizyonu” şeklinde tanıtımla karşılaşabilirsiniz. Hatta BOE, Mart 2023’te Display Week’te 16K televizyonunu tanıtmıştı. 110 inçlik ekranı ve 132 milyondan fazla pikseliyle bu televizyon oturma odası için değil. Aslında, bir ev eğlence cihazından çok bir bilgilendirme ekranı olarak tasarlandı.

Piyasada erişilebilir bir 16K televizyonun bulunması için muhtemelen yıllar gerekiyor. Fiyat konusuna hiç girmeyelim bile. Ancak yine de 16K televizyonlar yolda diyebiliriz.

Çözünürlük Seçenekleri

• HD | 720p | 1280 x 720 Piksel: Halk arasında HD veya HD Ready çözünürlük olarak bilinir.
• Full HD | 1080p | 1920 x 1080 Piksel: FHD veya Full HD çözünürlük olarak adlandırılır.
• 2K | 2048 x 1080 Piksel: Yaklaşık 2000 piksel yatay çözünürlüğe sahip ekranlar için kullanılır. Bu, 1080p çözünürlük standardına yakın olmasına rağmen farklı bir çözünürlük standardı olarak kabul ediliyor.
• 1440p | QHD, WQHD | 2560 x 1440 Piksel: Genellikle QHD veya Quad HD çözünürlük olarak bilinir. Genellikle üst düzey akıllı telefonlarda ve oyun monitörlerinde bulunur. 2560 x 1440 tipik monitör çözünürlüğü iken, 2048 x 1080 standart sinema çözünürlüğüdür.
• 4K | 2160p | UHD (Ultra HD) | 3840 x 2160 Piksel: Halk arasında 4K, UHD veya Ultra HD çözünürlük olarak bilinir. 3840 x 2160 tipik monitör çözünürlüğü, 4096 x 2160 ise standart sinema çözünürlüğü.
• 8K | 4320p | 7680 x 4320 Piksel: 8K çözünürlük olarak anılır ve 1080p FHD’den 16 kat daha fazla piksel içerir.
• 10K | 10240 x 4320 Piksel: Dikey olarak piksellerin sayısı 8K ile aynıdır. Yatay olarak 10240 piksele çıkılırken kullanım alanı pek yaygın değildir.