Zekânın Yükü: Deha Bazen Dezavantaj Mıdır?

Zekâ, yalnızca bilişsel bir avantaj değil, aynı zamanda sosyal ve duygusal bir yük de olabilir. Üstün zekâlı bireyler, akranlarından bilişsel olarak farklılaştıkça ‘asenkron gelişim’ (asynchronous development) gösterebilir ve bu durum onların psikolojik iyi oluşlarını olumsuz etkileyebilir. Yüksek bilişsel yetenekler, çoğu zaman duygusal derinliği ve hassasiyeti artırarak ‘existential depression’ (varoluşsal depresyon) gibi durumları tetikleyebilir. Bu noktada, eğitim sistemleri yalnızca akademik başarıyı değil, aynı zamanda bu bireylerin sosyal-duygusal gelişimini de desteklemelidir. ‘Socio-emotional learning’ (sosyal-duygusal öğrenme) temelli yaklaşımlar, bu çocukların empati, öz düzenleme ve duygusal dayanıklılık geliştirmelerine katkıda bulunabilir. Aynı zamanda, bu bireylerin kendilerini yalnız hissetmelerini engellemek için ‘peer mentoring’ (akran rehberliği) gibi programlar geliştirilmelidir. Dahilerin yalnızlık hissini azaltmak adına, onların entelektüel düzeylerine uygun sosyal ortamlar yaratılması büyük önem taşır. Çünkü, üstün zekâlı bireylerin en büyük dezavantajlarından biri, kendilerini ifade edebilecekleri bir topluluk bulamamalarıdır. Eğitim sistemleri, sadece akademik içeriğe odaklanarak bu bireyleri yalnızlığa itmemeli; aksine, onların sosyal etkileşimlerini güçlendirecek destek mekanizmaları oluşturmalıdır.

Zekânın yükünü hafifletmek

Zekâ, bireye büyük bir avantaj sağlayabileceği gibi, uygun eğitim ve destek sistemleri sağlanmadığında psikolojik ve sosyal zorlukları da beraberinde getirebilir. Üstün zekâlı bireylerin eğitimi, yalnızca akademik bir süreç değil, aynı zamanda duygusal denge, sosyal etkileşim ve etik sorumlulukları da içeren bütüncül bir yaklaşımı gerektirir. Eğitim sistemlerinin bu gerçekliği göz ardı etmeden, bireyselleştirilmiş ve esnek programlar geliştirmesi, dâhilerin zekâyı bir yük olmaktan çıkarıp insanlığa fayda sağlayan bir güce dönüştürmelerine olanak tanıyacaktır. Çünkü zekâ, doğru yönlendirildiğinde bir avantaj; yalnız bırakıldığında ise bir yalnızlık tuzağı olabilir. Dahilerin yalnızca akademik anlamda değil, duygusal ve etik anlamda da gelişim göstermeleri sağlanmalıdır. Aksi hâlde, zekâ bir avantaja değil, bireyin taşıması gereken ağır bir yüke dönüşebilir.

Instagram

X

LinkedIn

Bu makalede öne sürülen fikir ve yaklaşımlar tamamıyla yazarlarının özgün düşünceleridir ve Onedio’nun editöryal politikasını yansıtmayabilir. ©Onedio