Panik atak ve panik bozukluğu anlamak

Bir sabah işe yetişmeye çalışıyorsunuz. Her şey normal giderken kalbiniz birden hızlanmaya başlıyor. Nefesiniz daralıyor, elleriniz titriyor, başınız dönüyor. “Kalp krizi mi geçiriyorum? Ya şimdi ölürsem?” düşüncesi zihninizden geçiyor. Dakikalar belki sadece beş ama size sonsuz gibi geliyor. Atak yavaş yavaş geçiyor ama korkusu kalıyor: “Ya tekrar olursa?”

Bu döngü, çoğu zaman panik bozukluğun başlangıç noktasıdır.

Panik atak nedir?

Panik atak, sanki ortada bir tehlike varmış gibi bedende alarm çanlarının çalmasıdır. Tehlike yoktur, ama beyin gerçek bir tehlike varmış gibi algılar. Beden bu tehlike algısına yanıt olarak tepkiler üretir. Bazen işe giderken otobüste, bazen yemek yerken, bazen de tam uykuya dalacakken ortaya çıkar. Bu duruma eşlik eden belirtiler ise benzerdir:

• Kalp çarpıntısı
• Göğüste sıkışma, nefes darlığı
• Baş dönmesi, sersemlik hissi
• Ellerde titreme, terleme
• Sıcaklık basması
• Ölüm, kontrolü kaybetme ya da çıldırma korkusu

Panik bozukluk: Atağın gölgesiyle yaşamak

Tek bir panik atak yaşamak, herkesin başına gelebilir. Ancak tekrar eden ataklar ve onların geleceği korkusuyla yaşamak Panik Bozukluk haline dönüşür. Birçok danışanımda şunları duyuyorum:

• “Artık alışveriş merkezine gitmiyorum, kalabalık olursa nefes alamam diye korkuyorum.”
• “Otobüste giderken ya atak geçirirsem diye inmek zorunda kalıyorum.”

Panik Bozukluk, sadece atağın kendisi değil; onun getirdiği beklenti kaygısı ve kaçınma davranışlarıyla da yaşam alanını daraltır.

Panik bozukluk tedavisi: Çıkış yolu var mı?

Evet, kesinlikle var. Panik Bozukluk tedavi edilebilir bir durum. Tedavide en çok kullanılan ve etkili yöntemler Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT) ve EMDR Terapisi’dir.

Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT)

Bu terapi ekolünü bir yol haritası gibi düşünebilirsiniz. Panik atak sırasında bedeninizin nasıl çalıştığınız öğrenirsiniz. Bu terapi yaklaşımı, Panik Bozukluğun en çok araştırılmış ve en etkili yöntemlerinden biridir.

• Kalp çarpıntısının aslında kalp krizi olmadığını, bedenin “kaç ya da savaş” tepkisi olduğunu keşfedersiniz.
• Korku yaratan düşünceleri fark edip test edersiniz: “Ya ölürsem?” yerine “Bu his birkaç dakika içinde azalacak.”
• Kaçındığınız yerlere adım adım geri dönersiniz. Mesela önce marketin kapısına kadar gidip, sonra içeri girersiniz.

EMDR Terapisi

EMDR ise çoğu kişinin travma tedavisinde etkili olduğunu bilmekte fakat ‘Panik Bozukluk’ta da oldukça etkili ve sık kullanılan bir yöntemdir.

• Panik atakları tetikleyen geçmiş olaylar (ilk atak, zor bir dönem, kayıp) EMDR protokolleriyle yeniden işlenir.
• Bedenin panik anındaki aşırı tepkisi, daha nötr bir hale gelir.
• Atağa sebep olan “köşe taşları” temizlendikçe kişi yeniden güven hissini kazanır.

Panik atak sırasında ne yapabilirsiniz?

O an geldiğinde tamamen çaresiz değilsiniz;

• Nefesinize dönün: 4 saniye nefes alın, 6 saniyede verin.
• Çevreye tutunun: Etrafınızdaki 5 nesneyi görün, 4 sesi dinleyin, 3 farklı yüzeye dokunun.
• Kendinize hatırlatın: “Bu tehlikeli değil, birazdan geçecek.”

En çok sorulan sorular

1. Panik atak ölüme yol açar mı?

Hayır. Panik atak sırasında kalp çok hızlı atabilir, nefes daralabilir ancak bu durum ölümcül değildir. Beden birkaç dakika içinde dengelenir.

2. Panik Bozukluk tamamen geçer mi?

Evet. Doğru terapi ve süreçle panik bozukluk tamamen iyileşebilir. BDT ve EMDR gibi bilimsel yöntemlerle kalıcı sonuçlar mümkündür.

3. Panik atak kendi kendine geçer mi?

Panik atak genellikle 10-20 dakika içinde kendiliğinden azalır. Ancak tekrarını önlemek için profesyonel destek almak faydalıdır.

4. Panik atak krizinde ne yapmalıyım?

Derin nefes alıp verin, bulunduğunuz anı fark edin, kendinize bunun tehlikeli olmadığını hatırlatın. Birkaç dakika içinde belirtiler azalacaktır.

Dipnot: Panik Bozukluk, hayatınızı küçük bir kafese sokmuş gibi hissettirebilir ama bu kafesin kapısı açık. Doğru terapiyle, adım adım o kapıdan dışarı çıkabilirsiniz.

İlginizi çekebilir: Yeme davranışlarımızın görünmeyen sahipleri: Tabağımda kim var?