NASA’dan nadir görülen “Dev Jet” görüntüsü!

Uzaya olan ilgimiz ve merakımız her geçen gün artarken NASA da çalışmalarını sürdürüyor. 3 Temmuz 2025 tarihinde Uluslararası Uzay İstasyonu’nda (ISS) ise inanılmaz bir olaya tanıklık edildi. Gökyüzünün en nadir olaylarından biri olan bu görüntü NASA astronotu Nichole Ayers tarafından yakalandı. İşte NASA tarafından yayınlanan “Dev Jet” görüntüsü.

Dev Jet nedir ve neden bu kadar nadir?

Olay gerçekleşirken yakalanan görüntünün ilk başta “sprite” olduğu düşünüldü. Sonradan yapılan araştırmalarla ise çok daha ender rastlanan bir “dev jet” olduğu doğrulandı. Spritacular projesinin baş araştırmacısı Dr. Burcu Koşar, “Nichole Ayers, ISS’ten olağanüstü ve çok nadir görülen bir TLE türü olan dev jeti kaydetti,” diyerek olayın önemini vurguladı ve dikkatleri çekti.

Dev jetler, gök gürültülü fırtınaların tepe noktalarından başlayarak üst atmosfere doğru hızla yükselen güçlü elektrik boşalmalarıdır. Bulut tepeleri ile atmosferin yaklaşık 100 kilometre yukarısı arasında adeta devasa bir elektriksel köprü kurarlar. Bu fenomenler o kadar hızlı ve kısadır ki, genellikle tesadüfen yolcu uçaklarından veya yeryüzündeki kameralar tarafından başka bir amaçla çekim yapılırken fark edilirler.

Bu gizemli olaylar, sprite’lar gibi diğer Geçici Parlak Olaylar (TLE’ler) ile sıklıkla karıştırılır. Sprite’lar, yaklaşık 80 kilometre yükseklikte, güçlü bir yıldırım deşarjının ardından oluşan ve dev jetlere göre daha sık görülen fenomenlerdir. Genellikle kırmızımsı bir parıltı şeklinde belirir ve denizanası, sütun veya havuç benzeri formlar alarak onlarca kilometrelik alana yayılabilirler. Ayrıca, halo ve ultraviyole ışık halkaları olan ELVES gibi diğer TLE türleriyle de birlikte görülebilirler.

Tüm bu geçici parlak olaylar (TLE’ler), atmosferin üst katmanlarında gerçekleşen, gözlerden uzak bir ışık şöleni sunar. NASA ve bilim insanları, bu nadir görüntülerin atmosferdeki elektriksel süreçleri anlamak ve iletişim sistemleri üzerindeki olası etkilerini araştırmak için hayati önem taşıdığını belirtiyor.

2018’den beri ISS’e monte edilen ve bu sıra dışı olayları yakalamak için özel olarak tasarlanmış Atmosphere–Space Interactions Monitor (ASIM) isimli sistem, adeta bir kalp atışı kadar kısa süren parlamaları bile kaydedebiliyor. Bu sayede, bugüne dek beklenenden çok daha fazla veri toplandı ve bu gizemli atmosferik olayların sır perdesini aralamak için önemli adımlar atılıyor.