Antik Yunan’dan Bu Yana: Etkili İletişimde Retorik Sanatı

Retorik Sanatı Nedir? 

Retorik kelimesi, TDK’de kendine “belagat” ve “güzel söz söyleme” anlamlarıyla karşılık bulur. Kökenleri Antik Yunanistan’a, demokrasinin yükselişe geçtiği yıllara kadar uzanan retorik sanatı; ilk anda akıllara sözlü iletişimi getirir. Oysa günümüzde görsel, sözlü ve yazılı tüm iletişim biçimlerinde kullanılabilen bilişsel bir yetenektir. Retorik dille karşı tarafı ikna etmek, motive etmek ya da bilgilendirmek hedeflenebilir.

Aristoteles’in Retorik Kuramı Nedir?

Ünlü filozof Aristoteles, retoriği “ikna araçlarını kullanma yetisi” olarak tanımlar. Filozof, dinleyicileri belirli bir ruh hâline sokabilmek için izlenmesi gereken bir yol çizer.

Aristoteles’e göre retorik; ethos, pathos ve logos olarak adlandırılan üç ana unsurdan oluşur. Bu bileşenler “retorik üçgen” olarak da anılır. Aristoteles’e göre retorik bir etki yaratmak için aşağıdaki unsurları sağlamak gerekir:

• Ethos: Karşı tarafın gözünde saygın ve güvenilir bir intiba oluşturmayı ifade eder. Anlatıcının otoritesi dinleyenlere güven verir.
• Pathos: Okuyucu ya da dinleyicilerde duygu uyandırarak onlarla bağ kurmayı hedefler. Bu bağ sayesinde karşı tarafın ikna edilmesi ve harekete geçirilmesi kolaylaşır.
• Logos: İddiaları istatistikler ve gerçeklerle desteklemeyi ifade eder. Mantığa ve akıl yürütmeye odaklanır.

İş Hayatında Retorik Sanatı Neden Önemlidir?

Retorik denildiğinde akla gelen ilk uygulama alanı Antik Çağ’dan bu yana siyaset oldu. Bununla birlikte iş dünyasında da hitabetin ve iletişim yeteneklerinin gücü inkar edilemez.

Doğru kelimeleri seçmek; anlatılanları ses tonu, hikâye ve tekrarlarla desteklemek; etkili bir kompozisyon yaratmaya katkı sağlar. Bu kompozisyonun yarattığı etki; liderlere ve işletmelere çalışan bağlılığı, verimlilik ve performans olarak geri dönebilir.

Liderlerin ekiplerini ortak bir hedefe yönlendirmek ve onları ileriye taşıyabilmek için ikna yeteneğine ve hikâye anlatma sanatında ustalaşmaya ihtiyaçları vardır. Ayrıca karmaşık hedefleri basitleştirmek ve her seviyeden çalışanın anlayacağı hâle getirmek gibi herkesin başaramayacağı zorlu görevleri tamamlamak için de sözcükleri en iyi şekilde kullanmaya ihtiyaç duyarlar.

Çalışanlarıyla duygusal bağlar kurabilen, onların gözünde karizmatik bir intiba oluşturabilen liderler; şirketlerini geleceğe taşırken bireysel kariyerlerini de güçlendirirler. Çünkü gün geçtikçe kalabalıklaşan toplulukları etki altına alma yeteneği, kurum içi terfi ya da kurumlar arası transfer fırsatlarını beraberinde getirir.

Retorik Sanatının Faydaları ve Avantajları Nelerdir?

Toplantılarda, konferanslarda ve gün içi diyaloglarda etkili söz söyleyebilmek; ayrıca anlatılan hikâyeleri görseller, videolar, kanıtlar ya da istatistiklerle destekleyebilmek; yönetici ve lider rolünde görev alan kişilere pek çok fayda sağlar:

• Müşterilerde, çalışanlarda ve üst yönetimde güven oluşturabilir.
• Kişisel marka oluşturabilir, saygın ve karizmatik bir profil çizebilir.
• İkna becerileri sayesinde çalışanlarının motivasyonunu ve verimliliğini artırabilir.
• Sosyal ilişkileri ve kurum içi iletişimi güçlendirir.
• Soyut kavramları zihinde somut hâle getirebilir ve meselelerin çözüme ulaşmasını kolaylaştırır.
• Çalışanları kısa, orta ve uzun vadeli hedefler için daha kolay bir araya getirir ve onların daha yüksek performans ortaya koymasını sağlar.

Retorik Sanatının Uygulanmasının Püf Noktaları Nelerdir?

Retorik sanatında her fırsatta pratik yaparak ve denemekten vazgeçmeyerek zaman içinde uzmanlık kazanmak mümkündür. Böylece bir probleme ya da duruma karşı bakış açısını paylaşmak isteyen liderler, bu paylaşımı daha güçlü argümanlarla desteklemenin yollarını bulabilir.

Aşağıdaki retorik tekniklerinden ve püf noktalarından faydalanıldığında etkili ve karizmatik lider olma yolunda önemli bir adım atılabilir:

• Metafor kullanarak bir vizyonu resmetmeye ve zenginleştirmeye yardımcı olmak,
• Önemli bir mesajı konuşma içinde tekrar ederek mesajın kalıcı olmasını sağlamak,
• Etkili olması ve akılda kalması için mesajları olabildiğince basit tutmak,
• İroniyi yanlış yerde kullanmaktan ve anlam karmaşası yaratmaktan kaçınmak,
• Yazılı ve sözlü paylaşımları mümkün olduğunca doğal ifadelerle desteklemek,
• Hedef kitleye sorular sorarak düşünce tohumlarını filizlendirmek,
• İstatistikleri ve matematiksel verileri gerçek hayattan örneklerle yaşamın içine çekmek,
• Şirketin misyonunu mantra hâline getirerek günlük hayata dâhil etmek,
• Kilit noktalarda benzetmenin ve karşılaştırmanın gücünden yararlanmak.

Retorik Becerilerini Geliştirmek için Neler Yapılabilir?

Retorik becerileri, masa başından toplu etkinliklere uzanan bir dizi ortamda uygulanabilir. Hikâye anlatma, etkileme, ikna etme ve harekete geçirmeyi kapsayan becerileri geliştirmek için aşağıdaki yollar izlenebilir:

• Topluluk önünde konuşma fırsatlarını değerlendirmek, 
• Büyük toplantılar öncesi daha küçük gruplarla pratik yapmak,
• İkna edici yazma alıştırmaları yapmak ve bu yazılarda metaforlara, tekrarlara, karşılaştırmalara yer vermek,
• Çevreden ve global iş dünyasından etkili iletişimcileri gözlemlemek,
• İkna, iletişim becerileri ve hikâye anlatma alanlarında yüz yüze ya da online eğitimlere katılmak,
• Çalışma arkadaşlarından ve yöneticilerden geri bildirim istemek.

Yönetici ve lider kadronuzun retorik becerilerini geliştirmesi, şirketinizin aynı hedef etrafında kenetlenmesini ve uzun vadede başarılarını katlamasını sağlar. Kendini bu doğrultuda geliştirmesini istediğiniz yöneticilerinizle yapay zekâ destekli LMS’miz üzerinden eğitim ve dokümanlar paylaşabilirsiniz. Modüler ve oyunlaştırılmış LMS eğitimlerimiz sayesinde onların gelişimini kolayca takip edebilir, raporlayabilir ve değerlendirebilirsiniz.