Başarının Reçetesi Var mı?

30.04.2023

578

Jim Collins ve arkadaşları, Amerika Birleşik Devletleri‘nde, on yıl istikrarlı olarak diğer şirketlerden daha fazla büyümüş, daha fazla kar etmiş şirketleri seçip, onların üst düzey yöneticileriyle görüşmeler yaparak, başarılı şirketlerin ortak yönlerini bulmak ve iş alemine “başarının reçetesini” sunmak istediler.

Jim Collins’in araştırmasının sonucunu özetlemek gerekirse başarılı şirketler,

-Doğru bir alana yatırım yapmışlardır.

-Çok bilinçli bir odaklanma stratejisi uygulamışlardır.

-Çalışanlara değer vermişler ve çok olumlu bir çalışma ortamı yaratmışlardır.

-Müşteri memnuniyetini bir numaralı öncelik olarak saptamışlar ve bunu titizlikle uygulamışlardır.

Ama Jim Collins’in meşhur kitabında incelediği şirketlerin (Abbott, Circuit City, Fannie Mae, Gillette, Warner Lambert, Kimberly Clark, R.J Reynolds, Bank of America, Chrysler, Harris, Hasbro) çoğu, izleyen yıllarda sıkıntılı dönemler yaşadılar.

Bu şirketler, inceleme yapılan dönemde başarılı olmuşlar ama bu başarılarını tekrarlayamamışlardır.

Benzer şekilde “In Search of Excellence” (Tom Peters) kitabında anlatılan şirketlerin öyküleri de başarı reçetesi oluşturmaktan uzaktır.

Phil Rozensweig, bir şirket başarılı bir performans gösterdiği zaman çoğunluk bu başarıyı, parlak bir stratejiye, vizyoner bir CEO’ya, kendilerini işlerine adayan yönetici ve çalışanlara, eşsiz bir kurum kültürüne bağlar. Rozensweig’e göre, dünyanın en çok satan iş kitaplarından biri olan Jim Collins’in “Good to Great” kitabındaki anlatılan şirketlerin başarıları hakkındaki genellemeler yanıltıcıdır.

Başarılı olmak için bir şirketin; doğru bir stratejiye ve iyi bir uygulama kalitesine ihtiyacı vardır. Bu ikisi mutlaka gereklidir ama maalesef yeterli değildir. Bunlara ek olarak koşulların, çevrenin, zamanın, teknolojinin, kanunların…. da söz konusu şirkete yardım etmesi gerekir. Eğer “talih” söz konusu şirkete hoyrat davranırsa, çok doğru bir stratejiyi çok kaliteli bir şekilde uygulamak da başarılı olmak için yeterli olmaz.

Bir ataştırma tasarımı yapıp, uzun yıllar arka arkaya başarılı olmuş şirketlere gidip, “Nasıl başarılı oldunuz?” diye sorunca kimse, “Vallaha biz de anlamadık, nasıl oldu da arka arkaya bu kadar başarılı yıllar geçirdik, bilemiyoruz.” demez. Bu tür sorulara genellikle verilen cevaplar; CEO‘muz çok fevkaladeydi, işimize odaklanmıştık, çalışana ve müşteriye çok değer veriyorduk gibi beylik cevaplar olur. Başka ne cevap beklenir ki?

Bu cevaplar ve bu cevaplardan hareketle yazılan kitaplar, “yaşanan gerçekliğin sonradan kurgulanmasıdır.” Sonradan kurgulanan her hikayede olduğu gibi, insan yaşadıklarını, makul olan ve kendisine hoş gelen, nedenlere bağlar. Bu kitaplar çok meşhur olsalar da bilimsel yöntemdenlerden yoksundurlar ve bize başarı için herhangi bir yol göstermezler.

Aslında başarının iki maddelik sade bir reçetesi vardır. Doğru bir stratejiyi iyi uygulamak. Eğer talih yardım ederse bu reçeteyi uygulayan şirketin anlatacağı çok güzel öyküleri olur.

Şans yardım etmezse zaten kimse ne olduğunu sormaz.

Bu konuyla ilgili aşağıdaki kitapları öneririm:

	Steven Pinker, The Language Instinct: How the Mind Creates Language, Harper Perennial Modern Classics, 2007
	Steven Pinker, The Blank Slate: The Modern Denial of Human Nature, Viking, 2002
	Dr. Hendrie Weisinger, The Genius of Instinct, FT Press, 2009
	Malcom Gladwell, Blink: Power of Thinking without Thinking, Little, Brown and Company, 2005
	Malcom Gladwell, Düşünmeden Düşünebilmenin Gücü, Salyangoz Yayınları, 2007 (Çeviri: Burcu Sipahioğlu)
	Phil Rosenzweig, The Halo Effect … and the Eight Other Business Delusions that Deceive Managers, Free Press, 2007
	Michael Raynor, The Strategy Paradox: Why committing to success leads to failure (and what to do about it), Broadway Business, 2007