Çocuklar, dijital dünyada bir PR aracına mı dönüştü?

Son zamanlarda hem yerel pek hem de global pek çok sosyal medya hesabında çocukların paylaşımlarda yer aldığını görüyoruz, yeri geliyor aileler yani anne-babalar çocuklarını etkileşim uğruna olur olmadık hallerde paylaşıyorlar, yeri geliyor dünyaca ünlü isimlerin çocuklarla olan paylaşımlarına rast geliyoruz. Örneğin geçtiğimiz günlerde Elon Musk’ın oğlu X ile Donald Trump’ın birlikte olduğu kareler çokça rağbet gördü, aynı zamanda Elon Musk’ın ne zaman dünyanın ilgisini çekecek önemli bir buluşması olsa, bu buluşmalara çocuğuyla gidip basın mensuplarına bolca malzeme verdiğini de görüyoruz. Peki ama bu ne kadar etik, ne kadar doğru ya da masum?

Geleneksel çocuk işçiliği denildiğinde akla fabrikalarda, tarlalarda veya ağır şartlar altında çalışan çocuklar gelir. Ancak 21. yüzyıl, çocuk emeğini bambaşka bir sahaya taşıdı: Sosyal medya hesaplarına. ‘Kidfluencer’ olarak adlandırılan çocuk fenomenler, ebeveynlerinin yönettiği hesaplarda milyonlarca takipçiye hitap ediyor ve etkileşimlerin başrol oyuncusu oluyor. Ancak şu soruyu sormak çok önemli: Bu çocuklar için sosyal medya bir oyun alanı mı, yoksa yeni nesil sömürü düzeninin bir parçası mı?

Çocuklar, etkileşim uğruna harcanıyor olabilirler mi?

Bazı aileler, çocuklarının günlük hayatlarını belgesel gibi sunarken, bazıları challengelar, komik videolar ve lüks yaşam tanıtımları ile geniş kitlelere ulaşıyor. Bu süreçte çocukların kişisel mahremiyetleri neredeyse tamamen ortadan kalkıyor.

Ünlüler de çocuklarını birer medya unsuru olarak kullanmaktan geri durmuyor. Son dönemde Elon Musk’ın oğlu X ile Donald Trump’ın yan yana olduğu görüntüler sosyal medyada büyük ilgi topladı. Musk, sık sık önemli buluşmalarına çocuğuyla birlikte katılarak hem bir aile babası imajı çiziyor hem de kamuoyunun dikkatini topluyor. Bu durum, çocukların medya stratejilerinde nasıl bir “değer” olarak konumlandırıldığını gözler önüne seriyor.

Aynı şekilde, Kardashian-Jenner ailesi gibi fenomenler, çocuklarını doğumlarından itibaren sosyal medyada bir marka haline getirerek milyon dolarlık anlaşmalar yapıyor. Bu çocukların kimlikleri ve kişisel alanları daha bebekken siliniyor.

Kidfluencerlar yalnızca fiziksel anlamda değil, psikolojik ve duygusal olarak da büyük bir yükün altına giriyor. Çocuklar, daha kendi kimliklerini oluşturamadan bir “marka” olarak şekillendiriliyor.

‘Çocuk hakları’ nerede kaldı?

Bu tarz içerikler güvenlik ve sağlık endişelerini de beraberinde getiriyor. Kidfluencerlar yalnızca fiziksel anlamda değil, psikolojik ve duygusal olarak da büyük bir yükün altına giriyor. Çocuklar, daha kendi kimliklerini oluşturamadan bir “marka” olarak şekillendiriliyor. Sürekli kameralar önünde olmak, algoritmalara uygun içerikler üretmek ve milyonlarca insanın yorumlarına maruz kalmak, bu çocukların sağlıklı bir birey olarak büyümesini tehlikeye atıyor.

Üstelik, internetteki içerikler kalıcıdır. Çocuklar büyüdüklerinde bu görüntülerin etkilerini üzerlerinden atamayabilirler. Onların rızası olmadan paylaşılan bu içerikler, ilerde kimlikleri ve kişisel ilişkileri üzerinde olumsuz etkiler yaratabilir.

Günümüz dünyasında çocukların mahremiyet hakkı, bireysel ve toplumsal bir sorumluluk olarak ele alınmalı. Çocuklar, ailelerinin, ünlülerin, markaların ya da birtakım stratejilerin pazarlama aracı olmamalı. Ebeveynler bu konuda daha bilinçli davranmalı, yasal düzenlemeler güçlendirilmeli ve tabii ki kamuoyu farkındalığı artırılmalı ve bu tür paylaşımlara prim verilmemeli.

Sosyal medyanın getirdiği görünürlük ve ekonomik kazanç, çocukların psikolojik ve hukuki haklarını gölgede bırakmamalıdır.

İlginizi çekebilir: Çocuklarınızın fotoğraflarını sosyal medyada paylaşmadan önce 2 kere düşünün