Duygusal Dayanıklılık Nedir? Duygusal Dayanıklılık Örnekleri 

Değişim günlük akışın kaçınılmaz bir parçasıdır. Değişime ayak uydurup stresle başa çıkabilme becerisi ise duygusal dayanıklılık olarak ifade ediliyor. Kriz anları dâhil her durumda sakin ve soğukkanlı kalabilmek için duygusal dayanıklılığın ve esnekliğin yüksek olması gerekiyor. Zorluklar karşısında yılmadan yola devam edebilme gücü ise duygusal farkındalığa sahip, dayanıklı ve esnek bireylerde saklı.

Duygusal Dayanıklılık Nedir?

Duygusal dayanıklılık, “strese ve değişime en iyi şekilde ayak uydurma ve her durumda soğukkanlı hareket edebilme yeteneği” olarak ifade edilebilir. Geleceğe yönelik belirsizlik, yoğun stres, insan ilişkilerindeki zorluklar ya da finansal sıkıntılar karşısında kişinin her şeyden önce kendi duygularını yönetmesi gerekir. Endişe ve korku gibi zor duygulara tamamen teslim olmadan sabırlı ve sakin bir biçimde yola devam etme gücü duygusal dayanıklılıktan gelir. Yeniliklere adapte olmak, olumlu ve olumsuz duyguları aynı potada eriterek dengeleyebilmek de yine duygusal dayanıklılıkla mümkün hâle gelir.

“Duygusal dayanıklılık ne demek?” sorusunun tek kelimelik karşılığı “yılmazlık” olabilir. Konfor alanının dışına çıkan bireylerin zorlanması normal olmakla birlikte bu zorluk karşısında yılmamak ve oyuna devam etmek gerekir. Zor durumlarla mücadele etmek ve gerektiğinde sorumluluk almak ise kişiyi besler, o kişinin uzun vadede daha dayanıklı ve esnek olmasını sağlar. 

Duygusal Dayanıklılığı Yüksek Kişilerin Ortak Özellikleri Nelerdir?

Duygusal yönden dayanıklı ve esnek bireyler, farklı iş tecrübelerine ve hayat görüşlerine sahip olabilirler. Bu kişilerin mizaçları bazı yönlerden farklılaşsa da duygusal dayanıklılığı sağlayan faktörlerin aynı şemsiye altında toplandığını söylemek mümkün. 

Duygusal Farkındalık: Duygusal farkındalık, duygusal tepkiler söz konusu olduğunda dayanıklı ve esnek olmayı sağlayan en temel faktörler arasında sayılabilir. Duygularını tanıyan ve hissettiği olumsuzlukları yok saymak yerine onlara fırsat veren kişi, bu farkındalık sayesinde hem uzun süreli davranışlarını hem anlık tepkilerini yönetebilir.

İyimser Yaklaşım: Pozitif bakış açısı, duygusal esnekliği ve dayanıklılığı mümkün kılan faktörlerden bir diğeri. İş yükünün ağırlığından şikayet etmek yerine bu yük karşısında alınabilecek aksiyonlara odaklanmak iş hayatında duygusal dayanıklılık anlamına gelir. “Gerçekçi iyimserlik” olarak da adlandırılan bu özellik inkarcılıkla açıklanamaz. Zorlukların varlığını inkar etmeden, olaylar ve durumlar karşısında paniğe kapılmadan çözüme yönelik pozitif bir yaklaşım geliştirmek mümkün.

Kararlılık: İş hayatında ya da sosyal hayatta zorlukları aşma yönündeki çabalar her zaman ilk denemede sonuç vermeyebilir. Dolayısıyla “Duygusal dayanıklılığın anlamı nedir?” sorusu, “sonuç alana kadar denemekten vazgeçmemek ve kararlı olmak” şeklinde cevaplanabilir.

İç Denetim Odağı: Duygusal dayanıklılığı yüksek kişi hayatının kontrolünü elinde bulundurur ve olaylar karşısında kurban rolü üstlenmez. Bu durum mücadele etmeyi ve sorunlara yapıcı çözümler bulmayı mümkün kılar. Değişime direnç göstermek yerine değişimdeki fırsatları görmek mücadeleci ruhlara yakışan bir davranıştır.

Mizah Anlayışı: Mizahzor zamanlarda gerçek bir kurtarıcı olabilir. Gelişmiş mizah anlayışına sahip kişi, en stresli durumlarda bile durumun gülünecek yanlarını öne çıkarabilir. Stres, panik ya da endişe gibi duyguları fark edip yine de mizah üretebilmekse dayanıklı ve esnek olmayı mümkün kılar. Gülmek fiziksel olarak da kişinin kendini iyi hissetmesine olanak tanırken bulaşıcı etkisiyle çevresindekilerin de modunun yükselmesine yardımcı olur. Tıpkı iyimserlik gibi mizah da inkarcılık anlamına gelmez. 

Sosyal Destek: İletişim kurma becerisi ve gerektiğinde yardım isteyebilme yeteneği hem iş hayatında hem özel yaşamda sosyal destek çemberini beraberinde getirir. Böylece kişi zorluklarla mücadele ederken ihtiyaç duyduğu duygusal desteğe erişebilir. Yardım istemeyi güçsüzlük olarak yorumlayan, iletişim problemleri nedeniyle sosyal desteğe erişemeyen kişi ise kriz anlarında kendini daha yalnız hisseder ve yardım alamadığı için daha fazla zorluğa maruz kalır.  

Duygusal Dayanıklılığın İş Hayatına Katkıları Nelerdir?

Duygusal dayanıklılık, her çalışanın sahip olması gereken ve özellikle zorlu dönemlerde can simidi niteliği taşıyan bir yetenek. Daha başarılı ve verimli bir çalışma atmosferi, ancak duygusal iniş çıkışların kontrol edilebilmesi ve zorluklar karşısında pozitif bakış açısının korunmasıyla yani duygusal dayanıklılıkla sağlanabilir.

İş hayatında duygusal dayanıklılık ya da psikolojik sağlamlık ne kadar yüksek olursa verimlilik de o kadar yüksek olur. Özellikle kriz anlarından yenilgiyle değil, yeni kazanımlarla çıkabilmek ancak duygusal dayanıklılığa yatırım yapmakla mümkün hâle gelir. Yalnızca zorluklar karşısında pes etmeden ve paniğe kapılmadan aksiyon alabilen şirketler gelişme ve büyüme fırsatı bulabilir. Dolayısıyla “krizi fırsata çevirmek” deyimi sadece duygusal dayanıklılığın var olduğu durumlarda gerçekleştirilebilir.

Duygusal dayanıklılığı yüksek bir çalışan, en zor koşullar altında bile stres düzeyini dengede tutarak daha yüksek verimle çalışabilir. Ekip liderleri ve çalışanlar başta olmak üzere bir organizasyonun tüm bileşenlerinin duygusal yönden daha dayanıklı ve esnek hâle gelmesi ise yoğun rekabet ortamında stratejik avantaj sağlar. 

Duygusal yönden dayanıklılığı gelişen çalışanların yardımlaşmaya açık, dışa dönük ve mizah yeteneğine sahip bireyler hâline geldiği düşünüldüğünde kurum kültürünün bundan pozitif yönde etkileneceği rahatlıkla söylenebilir. Yaptıkları iş hakkında olumlu düşüncelere sahip olan ve kriz anlarında kendini kurban olarak görmek yerine mücadele etmeyi seçen çalışanlar uzun vadede performans hedeflerine ulaşmakta zorluk yaşamazlar.

Teknolojinin sağladığı faydalara ve sunduğu hizmetlere her gün bir yenisi eklenirken bu gelişime en kolay ayak uyduran da yine duygusal dayanıklılığı yüksek bireyler olacaktır. Seyahat hâlindeyken çalışmak, çalışma ortamına uzaktan bağlanmak ya da değişen çalışma saatlerine uyum sağlayabilmek gibi küçük görünen gelişmeler de duygusal esneklik gerektirir.

Problemleri aşılamaz felaketler olarak görmek kişiyi gerçekçilikten uzaklaştırır ve onun mücadele gücünü azaltır. Öte yandan duygusal dayanıklılığı yüksek bir ekip, daha önceki deneyimleriyle bağ kurarak geçmişten aldığı derslerle sağduyulu ve soğukkanlı bir biçimde hareket edebilir. Olayların ve durumların gelip geçici olduğunu bilmek de ekipleri güçlü kılar. Beklenmedik bir problem karşısında hızlı çözüm önerileri sunmak ve sorun çözülmezse yeni yollar denemek, duygusal farkındalığı ve esnekliği yüksek ekiplere uygun bir davranış olur.

İş Hayatından ve Günlük Yaşamdan Duygusal Dayanıklılık Örnekleri 

Daha önce de belirttiğimiz gibi değişim ile gelen gelişim fırsatları ancak duygusal dayanıklılık sayesinde mümkün olur. J. K. Rowling’in 12 farklı yayınevinden olumsuz yanıt almasına rağmen dünyaca ünlü kitabı Harry Potter’ı okuyucularla buluşturabilmek için denemeye devam etmesi duygusal dayanıklılığa örnek verilebilir.

Albert Einstein’ın mülteci olarak Avrupa’dan Amerika’ya gitmesiyle farklı bir noktaya taşınan yaşam öyküsü Nobel Fizik Ödülü’nü almasını sağladı. Görme, işitme ve konuşma yeteneklerini iki yaşındayken geçirdiği ateşli bir hastalık sonucu yitiren Hellen Keller; başarılı eğitim hayatına satranç, yüzme, bisiklet gibi birçok aktiviteyi ve sosyal aktivizmi sığdırarak dünyada iz bırakmayı başardı. Stephen Hawking hayatının büyük bölümü boyunca savaştığı, ölümcül ALS hastalığına rağmen insanlığın geleceğine yön veren bilim insanlarından biri olabilmeyi duygusal dayanıklılığa ve esnekliğe borçludur. 

Duygusal dayanıklılık örnekleri ile sadece iş yaşamında değil; spordan sanata, eğitimden aile ilişkilerine kadar günlük yaşamın her anında karşılaşılabilir. Salgın hastalık, doğal afet, kişisel travma, tehdit ya da ekonomik kriz gibi stres yaratan durumlar karşısında hem ayakta kalmayı başarmak hem gelişmeyi sürdürmek duygusal dayanıklılık örnekleri olarak sayılabilir.

Duygusal Dayanıklılığı Geliştirmenin Yolları Nelerdir?

Her ne kadar mizacın önemli bir rolü olsa da duygusal dayanıklılık, sanılanın aksine doğuştan gelen bir kişilik özelliği değildir. Akıl ve ruh sağlığını olumlu yönde etkileyen pratikler sayesinde duygusal yönden daha dayanıklı ve esnek hâle gelmek mümkündür. 

Küçük adımlar gibi görünse de aşağıdaki bireysel pratiklerin her biri duygusal dayanıklılığa katkı sunabilir:

• Günde 20 dakikalık kısa bir süreyi yoga ve meditasyon gibi farkındalık egzersizlerine ayırarak duygusal ve bedensel tepkileri yakından tanımak,
• Geçmişe ait korkuyu ve geleceğe ait endişeleri terk ederek anda kalmak,
• Yoğun çalışma dönemlerinde dahi beslenme ve uyku gibi bedensel ihtiyaçlara yeterli vakti ayırmak,
• Çalışma sırasında mola vermek ve uzun vadede yıllık izin haklarını değerlendirmek,
• Olaylar karşısında kurban rolüne girmek yerine durumun kontrol altına alınabilen yönlerine yoğunlaşmak,
• Yüklü bir işi bölümlere ayırmak ve bu sayede tüm aşamaları paniğe kapılmadan adım adım tamamlamak,
• Stresin birikmesine ve duygusal tepkilerin artmasına yol açan erteleme alışkanlığını terk etmek,
• Başarısızlıkla sonuçlanan bir projeyi yeniden deneme cesareti göstermek,
• Düşük not alınan bir sınava ya da performans değerlendirmesine yeniden başvurmak,
• Çalışma arkadaşları ya da aile bireyleri ile empati kurmak, 
• Sivil toplum kuruluşlarına üye olarak yardımlaşma isteğini artırmak ve empati yeteneklerini geliştirmek,
• Zorluklar karşısında yardım istemekten çekinmemek ve yardım almayı küçük görmemek,
• “Asla başaramayacağım.” gibi olumsuz söylemleri “Nasıl daha başarılı olabilirim?” gibi yapıcı alternatifler ile değiştirmek, 
• Gerçekleri görmek ve hatalardan ders çıkarmak,
• Arkadaşlar ya da çalışma arkadaşlarıyla fiziksel olarak bir araya gelinemediği durumlarda dijital toplantılar ya da etkinlikler aracılığıyla sosyalleşmek. 

İş Hayatında Duygusal Dayanıklılık Nasıl Artırılır?

Profesyonel iş hayatında yeniliklere açık ve öğrenmeye istekli bir çalışan kadrosu, kişisel gelişim alanındaki eksiklerini toplu ve bireysel eğitimlerle tamamlayabilir. Bu noktada duygusal dayanıklılığı artıran yöntemleri sadece teorik olarak öğrenmek veya öğretmek değil, iş akışlarında düzenli olarak uygulamak gerekir. Küçük vakalarda kurumun ve çalışanların psikolojik sağlamlığını test etmek de daha büyük sorunlar karşısında bocalamanın önüne geçer.

Başta insan kaynakları departmanı olmak üzere şirketin ana unsurlarının çalışanların duygusal farkındalığını ve dayanıklılığını yükseltmek için atabileceği adımlar aşağıdaki gibi sıralanabilir: 

• Çalışanların duygusal kapasitesini yükseltmeye yönelik duygusal dayanıklılık eğitimlerinin düzenlenmesi,
• Duygusal dayanıklılık ölçeği ile çalışanların güçlü yönlerinin ve ihtiyaçlarının belirlenmesi,
• Çalışanlar arası dayanışmanın ve iletişimin artırılması,
• Çalışanların sosyal hayatları ile ilgili konularında destek alabilecekleri platformların geliştirilmesi,
• Çalışanların birlikte keyifli vakit geçirebilecekleri etkinliklerin düzenlenmesi,
• Yöneticiler ve çalışanlar arasında takdir ve geri bildirim mekanizmasının geliştirilmesi,
• Çalışanların iş-yaşam dengesi hakkında bilgilendirilmesi,
• Çalışanlara iletişim becerileri ve eleştirel düşünme gibi alanlarda koçluk desteği verilmesi,
• Fiziksel sağlığın ruh sağlığına katkısı düşünülerek çalışanlar için spor olanaklarının sunulması,
• Çalışanların psikolojik desteğe erişiminin kolaylaştırılması.
• Empati yeteneğini ve dayanışma ruhunu artırmak için şirketlerde farklı departmanlar arasında iş geliştirme ve oryantasyon çalışmalarının yapılması,
• Kriz anında paniği azaltmak için deprem, sel ve yangın gibi kriz senaryoları için tatbikatlar düzenlenmesi.

Eğer siz de ekibinizdeki bireylerin duygusal dayanıklılığını artırmak ve böylece şirketinizi daha verimli ve mücadeleci hâle getirmek istiyorsanız yapay zekâ destekli LMS’mizi yakından inceleyebilirsiniz. Akıllı LMS’miz sayesinde çalışanlarınızın duygusal kapasitesini ölçecek araçlar geliştirebilir, bu kapasiteyi artırmaya yönelik online duygusal dayanıklılık eğitimi düzenleyebilirsiniz. Ekibinizin eğitim süreçlerini yakından takip edebilir, ölçme ve değerlendirme yöntemleriyle gelişimlerini izleyebilirsiniz.