Gölge yapay zekâ: Kurumsal riskte yeni sınır

Yapay zekâ hızla modern inovasyonun sevgilisi hâline geldi; sektörleri yeniden şekillendiriyor, üretkenliği yeniden tanımlıyor ve tamamen yeni iş modellerine ilham veriyor. Ancak bu vaadi benimseme telaşındaki kuruluşlar, genellikle göz ardı edilen acil bir riskle karşı karşıya: Gölge yapay zekâ.

Yakın zamanda yapılan bir görüşmede, büyük bir yazılım şirketinin üst düzey bir yöneticisi, yapay zekânın kurumlarda kontrolsüz bir şekilde benimsenmesinin gizli etkilerini açıkladı. Fortune 500 CISO’larına ve CTO’larına güvenlik stratejisi konusunda danışmanlık yapan bu yöneticinin bakış açısına göre tehdit açık: Gölge yapay zekâ, yeni Gölge BT’dir ve etkisi daha da yıkıcı olabilir.

Gölge yapay zekâ nedir?

Gölge BT’ye çok benzeyen gölge yapay zekâ, bir kurum içinde yapay zekâ araçlarının onaylanmamış kullanımını ifade eder. Merak veya üretkenlik hedefleriyle hareket eden çalışanlar, genellikle BT veya güvenlik ekiplerinin bilgisi veya gözetimi olmadan yapay zekâ uygulamalarını denemeye başlar. İster e-posta taslağı hazırlamak için ChatGPT gibi üretken araçlar kullanılsın isterse de hassas veriler yapay zekâ destekli analiz motorlarına yüklensin, bu etkileşimler önemli kör noktalar yaratır.

Firma yöneticisi, “Mesele, yapay zekânın insanlara zaten sahip olmadıkları erişimi sağlaması değil,” diye açıkladı. “Mesele, zaten sahip oldukları erişimi açığa çıkarması – erişilebilir olduğunu hiç fark etmedikleri veriler. Bu çok hızlı bir şekilde riskli hâle geliyor.”

İK dosyalarını düşünün: Fikri mülkiyet, düzenleyici veriler, finansal kayıtlar. Çalışanlar bunları belirsiz veri yönetişimi veya opak model mimarileri olan yapay zekâ sistemlerine aktardığında sonuç felaket olabilir.

Yapay zekâ ve veri yönetişimi: Görmezden gelemeyeceğiniz güvenlik açıkları

Gölge yapay zekâ, özellikle kimlik ve erişim yönetimi (IAM) ve veri güvenliği konularında birçok kuruluşun temellerindeki çatlakları ortaya çıkardı.

“25 yıl sonra hâlâ DLP hakkında konuşuyoruz” diyen firma yöneticisi, birçok kuruluşun veri kaybı önleme yeteneklerinin yalnızca %30-40’ını uyguladığını ve sonra durduğunu belirtti. Şimdi, yapay zekânın saniyeler içinde devasa veri kümeleri üzerinde muhakeme yapmasıyla bu gözetim sadece verimsiz değil, aynı zamanda tehlikeli hâle geldi.

Ve bu sadece şirket içi riskler değil. Tehdit aktörleri de yapay zekâdan yararlanıyor. Yapılan görüşmede yönetici, saldırganların artık kimlik avı, sosyal mühendislik ve veri analizini güçlendirmek için yapay zekâyı nasıl kullandıklarını vurguladı. “Eskiden haftalar ya da aylar süren bir işlem artık dakikalar alıyor. Bu da saldırı yaşam döngüsünü önemli ölçüde hızlandırıyor.”

Yapay zekâ yönetişim riskleri: Güvenlik neden sonradan düşünülen bir şey olamaz?

Artan farkındalığa rağmen birçok kuruluş hâlâ yapay zekâ dağıtımları için acele ediyor – genellikle güvenlik ekiplerini yeterince erken dâhil etmeden. Firma yöneticisi, “yapay zekâ için tasarım gereği güvenliği pencereden dışarı attık,” diye gözlemledi. “Geçmişteki aynı hataları tekrarlıyoruz; güvenliği en baştan sağlamak yerine en sona ekliyoruz.”

Yönetim kurulu odasından mühendislik ekibine kadar herkes yapay zekâ istiyor ancak çok azı zor soruları soruyor:

• Bu modellere hangi verileri aktarabiliriz?
• Hassas içeriği anonimleştirdik mi?
• Bu sistemler barındırılıyor mu yoksa yerel mi?
• Veri saklama veya silme planımız nedir?

Net cevaplar olmadan, işletme yalnızca verilerin açığa çıkmasına değil, GDPR veya AB Yapay Zekâ Yasası gibi düzenlemelere uyulmamasına karşı da savunmasız hâle gelir.

Yapay zekâ ajanlarının yükselişi ve gölge ajanlar

İleriye bakıldığında insanlar adına hareket eden otonom sistemler olan yapay zekâ ajanlarının evrimiyle riskler daha da artmaktadır.

Bunu sanal asistanlar ve otomatik botlarda zaten görüyoruz. Ancak aracılar daha yetenekli hâle geldikçe insan kullanıcılar için kullanılanlara eş değer yönetişim modellerine ihtiyaç duyacaklardır: IAM, etkinlik kaydı, davranışsal kısıtlamalar ve iptal mekanizmaları.

Risk nedir? Gölge ajanlar – görünürlük veya kontrol olmadan çalışan yetkisiz veya hileli yapay zekâ süreçleri. Firma yöneticisi, “Bu sadece kötü aktörlerle ilgili değil,” diye uyardı. “Bir ajan korkulukların çok kısıtlayıcı olduğuna karar verir ve onları atlamaya çalışırsa ne olur?”

CISO’lar gölge yapay zekânın yükselişine nasıl yanıt verebilir?

Peki, güvenlik liderleri buna nasıl yanıt verebilir?

Görüşmemizde yönetici, “Temellere geri dönüyoruz,” diye vurguladı. Temeller değişmedi:

• Güçlü bir varlık envanteri ile başlayın: Verilerinizi, cihazlarınızı ve kimliklerinizi tanıyın.
• Kimlik öncelikli güvenliği ikiye katlayın: Her insan ve insan olmayan kimliğin açık ve uygulanabilir izinlere ihtiyacı vardır.
• Veri güvenliği duruş yönetimine odaklanın: Hangi verilere sahipsiniz, bunlar nerede ve kimler erişebilir?
• Sıfır güven ilkelerini koruyun ancak kullanıcıları üretken tutmak için bunları benzersiz deneyim politikalarıyla dengeleyin.

Güvenlik bir engel olmak zorunda değildir. Doğru yapıldığında iş akışlarına görünmez bir şekilde dâhil edilerek güvenli inovasyona olanak sağlar.

Son düşünceler: Riskten dayanıklılığa

Gölge yapay zekâ sadece teknik bir sorun değildir. Bu bir yönetişim sorunu, kültürel bir meydan okuma ve güvenliğin yeniliğe ne kadar hızlı adapte olabileceğinin bir testidir.

CISO’lar “hayır departmanı” olmaktan çıkıp “bilgi departmanı” (ya da bilgi sahibi departman) hâline gelmeli ve yapay zekânın benimsenmesine açıklık, bağlam ve korkuluklar getirmelidir. Bu, korkudan ilerlemeyi durdurmakla değil, işletmenin güvenli bir şekilde hızlı hareket etmesine rehberlik etmekle ilgilidir.

Misafirimizin sözleriyle: “Güvenliği kesinlikle eğlenceli hâle getirebiliriz. En iyi güvenlik, görmediğiniz güvenliktir; ama orada durur ve işinizi daha iyi yapmanıza yardımcı olur.”

Yapay zekâ çağında bu sadece bir hedef değil, bu bir gereklilik.

Segura’nın güvenlik ekiplerinin Shadow AI’yı kontrol etmesine, kimlik öncelikli yönetişimi uygulamasına ve hibrit ortamlarda hassas verileri korumasına nasıl yardımcı olduğunu görün. Platformumuzu keşfedin →