Hayal gücünün yüksek IQ ile bağlantısı var mı?

Hayal gücü insan gelişiminin önemli bir unsuru ve yaratıcılık, problem çözme ve sosyal etkileşimlerde bir köşe taşı olarak görev yapıyor. Ancak bilişsel problemleri olan çocuklar söz konusu olduğunda hayal gücünün beslenmesi için özel stratejiler ve anlayış gerekiyor. Bu yazımızda IQ ve hayal gücü ilişkisindeki güncel araştırmalara bakacağız ve bilişsel gelişim problemleri olan çocukların yaratıcılıklarındaki farklara göz atarak hayal gücünü güçlendirmek için bazı stratejileri tespit edeceğiz.

IQ ve hayal gücü arasındaki ilişki

Araştırmacılar hayal gücü ve zeka arasındaki ilişkiyi senelerdir tartışıyorlar ancak bu ikisi arasındaki ilişki genelde anlaşıldığından daha karmaşık denilebilir. Alanın uzmanları problemlerle o anda yüz yüze gelme ve adapte olmayı ifade eden akışkan zeka ve uzun vadeli doğruların depolanması ve ders alma ile alakalı kristalize zeka arasında bir fark olduğunu belirtiyorlar.

Zekanın bu iki türü birbiriyle etkileşime de girer çünkü kristalize olan şeyden anlam çıkartmak ve hangi deneyimlere bir anlam yükleyeceğimizi anlamak için akışkan zekaya ihtiyaç duyarız fakat bunlar birbirinden bir o kadar da ayrıdırlar. Okuldaki başarı gibi şeyler temel olarak kristalize zekayla bağlantılıdırlar ve günümüzde her iki zeka türünü de değerlendirmekte sözlü işaretlerin gücüne biraz fazla dayanılıyor. Akışkan zeka hayal gücünün iş üstündeki hali gibidir ve problemleri o anda yaratıcı şekilde çözmeyi gerektirir. Çocuklar akışkan zekalarını çeşitli şekillerde güçlendirebilirler ve bu, kristalize bilgiyi oluşturma konusunda güçlü olmasalar, hatta fikir ve düşünce süreçlerini sözlü olarak aktaramasalar bile yapılabilir. Araştırmalara göre geleneksel IQ ölçümlerinin hayal gücü kapasitesini gösterme konusunda güçlü bir bağı yok. Zengin hayali oyunlar ve yaratıcı düşünce süreçleri tüm çocuklarda gelişebilir ve bu yetenekleri iyileştirmek genel olarak pozitif bir gelişimi destekler.

Bilişsel problemleri olan çocuklarda yaratıcılık ve hayal gücü

Araştırmalara göre bilişsel engelleri olan çocuklarda bilgiyi işleme ve yaratıcılığı ifade etme şekilleri farklılık gösterebiliyor. Sanat, müzik ve hareket temelli programlama gibi yaratıcı buluşlar çocukların hayatlarındaki gelişimin tüm aşamalarında önemli yollar açıyorlar. Buna ek olarak çocukların yaratıcılık ifadeleri çevrelerine de bağlı olduğundan bakıcılara ve eğitimcilerin desteğine de ihtiyaç var. Güçlü bir hayal gücü kapasitesi yaratmak için keşfetmeyi ve yaratıcı risk almayı cesaretlendirecek güvenilir alanlar gerekiyor.

Araştırmalara göre Down Sendromu olan çocuklarda dürtüsellik ve davranış problemleri bulunabiliyor ve bu da uygulamalı akışkan muhakeme süreçlerinde bir zayıflığa işaret ediyor. Bu alanda etkili olmak sadece çocuğun iç kapasitesini değil, aynı zamanda çocuk ile çevresinden gelen talepler konusundaki bir eşleşmeyi de gerektiriyor. Araştırmalara göre Down Sendromu olan çocukların akıcı muhakeme yetenekleri konusundaki güçlü yanları özellikle kişilerarası ilişkiler, özellikle de duygusal anlayış ve empati konusunda ortaya çıkıyorlar. Zorlukların ortaya çıkma ihtimali dikkate alınmalı ancak her çocukta yaratıcılığın gelişimi konusunda yüksek bir potansiyel var.

Tüm çocuklar arasında yaratıcı gelişimin desteklenmesi için stratejiler

Bilişsel engelleri olan çocuklarda yaratıcılığı desteklemek için ebeveynler, öğretmenler ve terapistler aşağıdaki stratejilerden faydalanabilirler:

• Genç çocukların sözlü olmayan ve sözlü yeteneklerini aynı oranda kullanabilecekleri ve çevrelerindeki dünyaya anlam vermelerine yardımcı olacak duyusal olarak zengin bir çevre yaratın.
• Dokular, renkler ve sesleri oyun anına taşıyarak çeşitlilik oluşturun. Kil, kumaşlar, müzik aletleri gibi nesneler ile duyuları uyarın.
• Çocuğun özel bir sonuç beklemeksizin oynayabileceği serbest keşif alanları yaratın.
• Deney ve yaratım için özgürlük verin, ortalığı dağıtma veya güvenlik endişelerinden uzak olsun.
• Hikaye anlatımına ve rol yapmaya odaklanılan ve çocuğun karşılaşabileceği yaygın muhtemel problemlerin aşılabileceği süreçler oluşturun.
• Çocuğun bir hikayeye tepki verip onu değiştirebileceği hikayeler yaratın. Çocuğun evde yaşadıklarına, kitaplara ve sözlü duyduklarına yönelik hikayeler anlatabileceği fırsatlar yaratın.
• Tanıdık bağlamlarda rol yapma senaryoları oluşturun. Kuklalar veya oyuncakları günlük hayata benzer rollerde kullanın, çocuğun farklı bakış açılarını keşfetmesini sağlayın, hareketlerden ve şarkılardan da faydalanın.
• Yaratıcı düşünme ve problem çözme için rol model olun.
• Çocuklara yaratıcı düşünmenin günlük yaşam ve aktivitelerde ortaya çıkabileceği tüm yolları gösterin. Örneğin stresli anlardan yaratıcı şekillerde kurtulma yollarınıza dair açık ve dürüst olun veya oyuncu olup sıradan nesneleri sıra dışı şekilde kullanın. Örneğiniz çocuğa keşfetme ve deney konusunda güven verecektir.
• Hayal gücü gelişimini bir grup projesi veya topluluk aktivitesi haline getirin.
• Çocukların fikirlerini paylaşabilecekleri veya yaratıcı projelere katkıda bulunabilecekleri oyun günleri veya grup aktiviteleri düzenleyin. Beraber hikayeler oluşturmalarına ve sanat yaratmalarına müsaade edin, her birinin grubun yapmak istediği şeye sunacağı özel katkısına odaklanın.
• Çocukların yaratıcılıklarını birbirleri ile karşılaştırmayın, bunun yerine kişisel gelişim ve keşfe odaklanın.

Hayal gücünün, bilişsel gelişimin ve yaratıcılığın karmaşık yapısını anlayarak, ayrıca hedefli stratejiler ile ebeveynler, tarapistler ve öğretmenler çocukların özel gelişimleri için destekleyici bir ortam yaratabilirler. Her çocuğun yaratıcı ifadeler için potansiyeli vardır ve doğru şekilde desteklendiğinde hayal gücü dünyası çok zenginleşir.

Kaynak:
psychologytoday
Dieleman, L. M., De Pauw, S. S., Soenens, B., Van Hove, G., & Prinzie, P. (2018). Behavioral problems and psychosocial strengths: unique factors contributing to the behavioral profile of youth with down syndrome. American journal on intellectual and developmental disabilities, 123(3), 212-227.
Şahin, F. (2021). A Study on Developing Creative Thinking Skills in Students with Intellectual Disabilities Using Creative Drama. Creativity Research Journal, 34(1), 85–92.
Yılmaz, G., Ayas, B., & Sak, U. (2021). An investigation of the threshold hypothesis using asis intelligence scale and creative imagination cards. Talent, 10(2), 143-161.
Gemma, M. G., Pablo, M. C., & Cabedo-Mas, A. (2020). The role of music in the development of children with Down syndrome: a systematic review. Interdisciplinary Science Reviews, 45(2), 158-173.

İlginizi çekebilir: Hayal etmek bedava: Hayal kurmanın faydaları ve hayal gücünü geliştirmenin yolları