İzleyiciyi Şoke Eden Efsane Sonlu 20 Film

11. The Game (1997)

Yönetmen: David Fincher
Oyuncular: Michael Douglas, Sean Penn, Deborah Kara Unger

David Fincher, ters köşe denince listelere birkaç filmle giren nadir yönetmenlerden biridir ve The Game, onun ustalığını bir kez daha sergilediği bir yapımdır. Film, hem teması hem de finalde izleyicinin algısını paramparça eden yapısıyla kültleşmiştir.

Başroldeki Nicholas Van Orton (Michael Douglas), varlıklı, soğuk ve hayatı tam anlamıyla kontrol altında tutan bir iş adamıdır. Doğum gününde kardeşi Conrad (Sean Penn), ona farklı bir hediye verir: “CRS” adında gizemli bir şirketin sunduğu bir ‘oyun’ deneyimi. Bu oyun, kişinin hayatına bizzat müdahale eder ve onu sıradanlıktan kurtararak unutulmaz bir maceraya sürükler.

Nicholas bu oyuna katıldığında başlangıçta her şey keyifli gibi görünür. Ancak kısa sürede işler çığırından çıkar. Parasını, evini, güvenliğini ve hatta akıl sağlığını kaybetmeye başlar. Oyun mu, komplo mu, gerçek mi, kurgu mu – ayırt edemez hâle gelir. Herkes ona ihanet ediyor gibi görünür. Sonunda ölümüne sebep olabilecek olaylar zincirine kadar sürüklenir.

Ve işte o unutulmaz ters köşe:
Nicholas, filmin sonunda kardeşini vurduğunu düşünerek bir binadan atlar ve dev bir yastığın üzerine düşer. Tüm yaşadıkları, gerçekten oyunun bir parçasıdır. Etrafındaki herkes oyuncudur. Kardeşi dâhil, hepsi bunu onun için organize etmiştir. Oyun gerçekten bitmiş, hayatı baştan sona planlı bir şekilde yeniden anlamlandırılmıştır.

Bu final, izleyiciye de şu soruyu sordurur:
“Gerçek ile kurgu arasındaki çizgi ne zaman silinir?”
Çünkü bu film boyunca yaşananlar, hem karakter hem de seyirci için gerçek gibidir.

Neden Bu Film Listede?

• Gerçekliği sürekli sorgulatan olay örgüsü
• İzleyiciyle oynayan çok katmanlı senaryo
• Son sahnede gelen yumuşak ama sarsıcı açıklama

13. Memento (2000)

Yönetmen: Christopher Nolan
Oyuncular: Guy Pearce, Carrie-Anne Moss, Joe Pantoliano

“Memento”, Christopher Nolan’ın sinemada devrimsel bir kurgu anlayışı sunduğu ve ters köşe denince ilk akla gelen yapıtlarından biridir. Film sadece sonuyla değil, anlatım tarzıyla da izleyicinin zihnini sürekli zorlayan bir yapıdadır.

Başkarakter Leonard Shelby, kısa süreli hafıza kaybı (anterograd amnezi) yaşar. Karısının öldürülmesinden sonra intikam yemini etmiş ama yeni anılar oluşturamaz hâle gelmiştir. Bu nedenle aldığı her kararı dövme, Polaroid fotoğraf ve notlarla kayıt altına alır. Hafıza yerine fiziksel izler kullanır.

Ancak film, sıradan bir intikam hikâyesi değildir çünkü anlatı ters kronolojik olarak sunulur. Olaylar sondan başa doğru akar ve bu teknik, izleyicinin Leonard gibi parçaları birleştirmeye çalışmasına neden olur.

Final sahnesine gelindiğinde yani aslında hikâyenin başlangıcına döndüğümüzde ters köşe gerçekleşir:
Leonard, intikam almak istediği adamı aslında çoktan öldürmüştür. Ama yaşadığı hafıza kaybı yüzünden bu gerçeği unutmuş, hatta aynı döngüyü defalarca yaşamıştır. Daha da çarpıcı olan ise, bu döngünün farkına vardığı andan sonra bile, “kendi kendine yeni bir düşman yaratmaya” karar vermesidir. Çünkü gerçeklerle yüzleşmektense, bir amaç uğruna yaşamayı seçer.

Yani Leonard, kendini kandırarak kendi yalanına inanmayı bilinçli olarak seçer.
Bu durum, seyirciye güçlü bir ahlaki ve felsefi soru bırakır:
Gerçek mi daha önemlidir, yoksa yaşamak için bir anlam bulmak mı?

Neden Bu Film Listede?

• Anlatının yapısının da ters köşe olması
• Finalde gelen gerçekle tüm filmi yeniden yorumlatması
• İzleyiciyi karakterin zihnindeki kaosun içine çeken eşsiz anlatım tarzı

19. Orphan (2009)

Yönetmen: Jaume Collet-Serra
Oyuncular: Vera Farmiga, Peter Sarsgaard, Isabelle Fuhrman

Orphan, ilk bakışta klasik bir evlat edinme hikâyesi gibi görünse de, finaldeki sarsıcı ters köşesiyle hem korku hem de psikolojik gerilim türünün kalıplarını darmadağın eder. Bu film, “gördüğüne inanma” cümlesinin sinemasal karşılığı gibidir.

Hikâyede, yaşadıkları bir trajedinin ardından yeniden aile kurmaya çalışan Kate ve John çifti, Esther adında 9 yaşında zeki ve olgun görünen bir kızı evlat edinir. İlk başta her şey iyi gider gibi görünür. Esther, çok kibar, yetenekli ve uyumlu bir çocuktur. Ancak zaman geçtikçe bu uyumun altında bir karanlık gizli olduğu anlaşılır. Esther, çevresindekileri manipüle etmeye, tehlikeli kazalara neden olmaya ve Kate’i ailesi gözünde güvenilmez göstermeye başlar.

Film boyunca seyirci, bu küçük kızın kötücüllüğünü sorgular ama nedenini tam olarak çözemeden olaylar tırmanır. Ve işte o büyük ters köşe gelir:
Esther aslında 9 yaşında bir kız çocuğu değildir.
Gerçekte adı Leena olan bir kadındır. 33 yaşındadır ve hipofizer cücelik (bir tür gelişim bozukluğu) nedeniyle çocuk gibi görünmektedir. Daha önce birçok aileye sızmış, babaları baştan çıkarmaya çalışmış ve kabul görmeyince aileleri yok etmiştir.

Bu gerçekle yüzleşen Kate’in hayatta kalma savaşı, klasik bir anne–çocuk geriliminden bambaşka bir boyuta taşınır.
Filmin final sahnesinde geçen mücadele, seyirciyi hem fiziksel hem psikolojik olarak allak bullak eder.

Neden Bu Film Listede?

• Ana karakterin kimliğine dair büyük ve şok edici bir ters köşe sunması
• Çocuk masumiyeti imajını ters yüz ederek korkunun merkezine yerleştirmesi
• Finalde öğrendiğimiz bilgiyle tüm filmi baştan sorgulatması

20. Arrival (2016)

Yönetmen: Denis Villeneuve
Oyuncular: Amy Adams, Jeremy Renner, Forest Whitaker

Arrival, ters köşe finaliyle sadece izleyiciyi şaşırtmakla kalmayan, aynı zamanda derin bir duygusal etki bırakan, modern bilimkurgunun en özgün yapıtlarından biridir. Film, zaman kavramını ve insanın seçimlerini sorgulatan yapısıyla klasik “uzaylı teması”nı felsefi bir düzleme taşır.

Hikâyede, dünya üzerine gizemli uzay gemileri iniş yapar. İletişim kurmak için dilbilimci Dr. Louise Banks (Amy Adams) görevlendirilir. Louise, uzaylıların dilini çözmeye çalışırken onların zaman algısının doğrusal olmadığını fark eder.
Film boyunca Louise’in geçmişe dair gördüğü sahneler, kızının ölümüne duyduğu acı, eski anılar gibi görünür. Ancak zamanla seyirci bu anıların aslında gelecekte yaşanacak olaylar olduğunu fark eder.

Ve işte o sarsıcı ters köşe gelir:
Louise, aslında daha kızına sahip bile olmamıştır.
Uzaylıların dili, zamanı dairesel olarak algılamayı sağlamakta ve Louise artık geleceği görebilmektedir.
O, kızının bir gün hastalanıp öleceğini bilerek yine de onun doğmasına karar verir. Aynı şekilde, sevdiği adamın (Jeremy Renner) onu terk edeceğini de bile bile ilişkiye başlar.
Bu, sıradan bir zaman yolculuğu değil; bilinçli bir kader seçimi hikâyesidir.

Film finalinde şu duygusal soru yankılanır:
“Eğer sonunda acı çekeceğini bilseydin, yine de sever miydin?”

Neden Bu Film Listede?

• Flashback gibi görünen sahnelerin aslında flashforward olması
• Zamana dair tüm algıyı altüst eden anlatı yapısı
• Ters köşenin yalnızca şaşırtmak için değil, duygusal ve felsefi derinlik yaratmak için kullanılması