Kariyer Yönetimi Nedir? Kariyer Yönetiminin Faydaları Nelerdir?

Kariyer yolculuğu; okul yıllarını takiben erken yaşlarda başlayan, uzun ve değişken bir süreç. Ekonomik beklentiler, sosyal ihtiyaçlar, teknolojinin gerektirdikleri ve kişisel zevkler her geçen gün değişirken iş hayatında tek bir kariyer haritasına sadık kalmak mümkün değil.

Bireyin kariyerini yönetmek için hevesli ve heyecanlı olması büyük önem taşısa da bu yolda işletmelere ve insan kaynakları profesyonellerine büyük iş düşüyor. Organizasyonun hedefleriyle bireyin kariyer yolunu mümkün olduğunca kesiştirmek, aynı anda bireysel ve örgütsel başarı yakalamanın anahtarı olarak gösterilebilir.

Kariyer Yönetimi Nedir?

“Kariyer yönetimi ne demek, anlamı nedir?” sorusuna yanıt aramadan önce kariyer kelimesinin sözlükteki karşılığına yakından bakmakta fayda var. Bir meslekte zaman ve çalışmayla elde edilen uzmanlık ve başarı, kariyer kelimesiyle ifade ediliyor. Bir başka deyişle profesyonel hiyerarşide yukarı yönlü ilerlemelerin tümünü kariyer olarak adlandırmak mümkün. 

Çalışanın performansının, potansiyelinin ve tercihlerinin dikkate alınması; iş deneyiminin artırılması, yetkinliklerinin geliştirilmesi gibi birçok faaliyet bir araya gelerek kariyer yönetimini oluşturuyor. Bunlara ek olarak çalışanın iş yerindeki açık iş pozisyonlarına erişiminin kolaylaştırılması ve liderlik pozisyonlarına geçişinin hızlandırılması da sayılabilir.

Neredeyse yaşam boyu süren kariyer yolculuğu; her yaşta öğrenmeye devam etmek, değişime adapte olmak ve yeteneklere yatırım yapmakla şekillenir. Çalışanın eksiklerinin ve gelişim alanlarının ortaya çıkarılması içinse bu sürecin takibinin ve raporlamasının sağlanması yani kariyer yönetiminin yapılması şart. Elbette bu noktada çalışanın ilerlemesini desteklerken aynı anda örgütsel ihtiyaçları da göz önünde bulundurmak gerekir. 

Kariyer Yönetiminde Şirketin, Çalışanın ve Yöneticinin Rolleri Nelerdir?

Başarılı kariyer yönetimi örnekleri incelendiğinde bu başarının kolektif bir çabanın ürünü olduğu görülür. Şirketlerin üst kademelerinde yer alan yöneticilerin birçoğu, şirket içi eğitimlerini tamamlar ve yönetici geliştirme programlarına katılır. Lider kadrolarında yer alan çalışanlar; şirketin desteği ya da kendi çabasıyla yüksek lisans ve doktora gibi akademik kariyer basamaklarını tırmanmayı, çeşitli yetkinlikler için sertifika programlarını tamamlamayı kendine misyon edinir. Böylece başarılı bir kariyer; çalışanın, yöneticilerin ve örgütün iş birliği ile inşa edilmiş olur.

Kariyer yönetiminde örgütün rolü; etkin bir sistemin kurulmasını, bu sistemin işleyişinin düzenli olarak takip edilmesini ve varsa aksaklıkların giderilmesini içerir. Şirkete düşen görevler aşağıdaki şekilde özetlenebilir:

• Çalışanlara iş ve iş dışı konularda eğitim verilmesi,
• Etkin işe alım ve yerleştirme fonksiyonu,
• İnsan kaynakları sisteminin oluşturulması ve takibi,
• Kurum içinde karşılıklı güven ortamının sağlanması,
• Çalışanlar için meslek içi deneyim kazanmanın ve koçluk almanın yolunun açılması.

Kariyer yönetimi söz konusu olduğunda çalışanların da üzerine düşen görev ve sorumlulukların bilincinde olması gerekir. Çünkü çalışanın motivasyonu olmadan şirket içi süreçlerin ilerlemesi ve başarıya ulaşması mümkün olmaz. Kariyer yönetiminde bireye düşen roller aşağıdaki gibidir:

• Kendini tanıma ve öz değerlendirme,
• Bireysel gelişim planına sahip olma,
• Veri toplama ve amaç belirleme,
• Fırsatları değerlendirme,
• Yükselme seçeneklerini belirleme,
• Gerektiğinde koçluk ya da mentorluk alma.

Şirket bünyesinde üst düzey yönetici olarak görev yapan kişiler, iş tanımları dâhilinde çalışanların gelişiminden ve motivasyonundan sorumludur. Kariyer planlamasında ve yönetiminde de şirket ile çalışan arasında köprü görevi üstlenmeleri gerekir. Kariyer yönetiminde yöneticilerin üzerine düşen roller aşağıdaki gibidir:

• Çalışanlara rehberlik ve danışmanlık sağlanması,
• Şirket hedeflerinin çalışanlara en doğru şekilde aktarılması,
• Performans analizi,
• Gelişim planlarının gözden geçirilmesi,
• Çalışana takdir ve geri bildirimlerin iletilmesi,
• Bilgi akışının sağlanması,
• Çalışan için çalışanla beraber kariyer hedefinin belirlenmesi,
• Sistemin bütünlüğünün sağlanması.

Kariyer Yönetiminin Amaçları Nelerdir?

Başarılı işletmelerin her şeyden önce uzun vadeli hedeflere sahip olması beklenir. Mevcut çalışan ve yönetici kadrosunun şirketin güncel iş hacmi için yeterli olsa da gelecekte iş gücü piyasasında, teknolojide ve sektör genelinde yaşanacak her türlü değişime ayak uydurmak için esneklik kazanması gerekir. Şirket içi ilerlemenin durmadan devam etmesi, çalışan kadrosunun dinamik kalmasını ve kendilerini sürekli güncellemesini mümkün kılar.

Kariyer yönetimi sistemli bir çalışma gerektirdiği için işverenin bu sürece para, zaman ve insan kaynağı ayırması gerekir. İşverenin bu yatırıma motive olabilmesi ve çalışanlarını desteklemeye devam etmesi içinse kariyer yönetiminin amacının net bir şekilde ele alınması önemlidir.

Kariyer yönetiminde aşağıdaki amaçlardan söz edilebilir:

• Geleceğin liderlerini yaratmak,
• Çalışanları uzmanlaşmaya teşvik etmek,
• Yeni roller ve sorumluluklar söz konusu olduğunda insan kaynağına erişimi kolaylaştırmak,
• Çalışan bağlılığını artırmak,
• İyi çalışanları kaybetme riskini azaltmak,
• Çalışanların güçlü ve zayıf yönlerini görerek aksiyon almak,
• Şirket içinde potansiyel yetenek sahibi kişileri keşfetmek,
• Bireysel ve kurumsal hedefleri tutturmak,
• İtibar yönetimi yapmak,
• Kriz anlarında alternatif yaratabilmek,
• Değişen koşullara hızla uyum sağlamak,
• Çalışanların iş yaşam dengesini korumaya yardımcı olmak,
• Şirketin rekabet gücünü artırmak. 

Kariyer Yönetiminin Çalışanlara ve Şirketlere Faydaları Nelerdir?

Kariyer yönetiminin faydaları çalışan ve işletme açısından ayrı ayrı ele alınabilir. Çalışanın kariyerinde başarılı olması, terfi ve maaş zamları gibi getirileri nedeniyle avantajlı bir durum olarak görülür. Ancak çalışanın lehine olan bu durum işveren için ek maliyet olarak değerlendirilmemelidir. Kariyer yönetimi hem birey hem kurum için değişen gelir gider dengesinden çok daha fazlası anlamına gelir. Örgütün gelişmesi açısından bakıldığındaysa çalışanlarının kariyer fırsatlarına her an erişebilmesi çok daha dinamik bir çalışma ortamını beraberinde getirir.

Kariyer yönetiminin çalışanlara sağladığı faydalar aşağıdaki gibi sıralanabilir:

• Kişisel gelişim fırsatlarına sahip olduğunu bilmek,
• Uzmanlık alanına yönelik doğru tercihler yapmak,
• Şirketteki geleceği ile ilgili gerçekçi beklentilere sahip olmak,
• Kendi potansiyelinin farkına varmak ve öz güvende artış yaşamak,
• Saygınlık, tanınma, prestij ve kendini gerçekleştirme gibi ihtiyaçların karşılanması.

Kariyer yönetiminin işletmelere sağladığı faydalarsa aşağıdaki gibi sıralanabilir:

• Yeni açılan pozisyonlarda işe alım ihtiyacının karşılanması için şirket içinden kaynak yaratabilmek,
• İstenilen nitelikte personel kadrosu oluşturabilmek,
• Daha sağlıklı ücret politikalarına sahip olmak,
• Organizasyon hedeflerine ulaşmak için gerekli çalışan performansına ve verimliliğine sahip olmak,
• Terfi, atama, nakil ve işten çıkarmalarda şirkete hız kazandırmak,
• Çalışanların potansiyelini keşfederek onlardan doğru alanlarda faydalanabilmek,
• Mevcut düzenin işleyişinde aksaklık yaşamadan büyüme ve gelişme fırsatlarını değerlendirebilmek,
• Çalışan bağlılığının ve motivasyonunun artması.

Kariyer Yönetiminin Aşamaları Nelerdir?

Kariyer yönetiminde örgüt ve çalışanlar açısından farklı aşamalar bulunur. Kariyer yönetimi aşamalarını şirket açısından şu şekilde inceleyebiliriz:

• İşe Alma: İşletmelerin seçme ve yerleştirme yöntemlerini uygulayarak organizasyonun amaçlarına uygun, nitelikli adaylar arasından işe alım ihtiyaçlarını karşılamaları beklenir. Adayların deneme süreçlerinin olabildiğince kolaylaştırılması yine işveren sorumluluğundadır.
• Terfi: Kariyerde ilerlemenin göstergeleri arasında yer alan terfiler, objektif kriterlere göre gerçekleştirildiğinde şirketteki güven ortamı korunur. Terfinin doğru zamanda gerçekleşmesi, nitelikli elemanların başka şirketlere geçişini de önler.
• Yer Değiştirme(Transfer): Özellikle üst düzey personelin şehirler ya da ülkeler arası pozisyonlarda yer değiştirmesi sık rastlanılan bir uygulama olarak gösterilebilir. Bu durum liderlik stilinin, bilgi ve becerilerin rotasyonunu sağlar.
• İşten Çıkarma: Performans yetersizliği dolayısıyla yapılan işten çıkarmalar, yeni işe alımları ve ölçme değerlendirme süreçlerini beraberinde getirir. Ekonomik daralma durumlarında ise işten çıkarılan personelin işlerinin mevcut ekibe devir sürecinin incelikle yürütülmesi gerekir.
• Emeklilik: İşletmelerin çalışanların emeklilik kararları üzerindeki etkisi sınırlı olsa da yaş haddi gibi uygulamalar ya da sağlık nedenleriyle gerçekleşebilecek her türlü emeklilik kararını şirketin yönetmesi gerekir.
• Örgütsel Yedekleme: İşten çıkarma ya da emeklilik gibi gelişmeler sonrasında mevcut işin düzenli olarak sürdürülebilmesi için örgütsel yedekleme yapılması şirketlerin sorumlulukları arasında yer alır.

Söz konusu, çalışanın kendi kariyer yönetiminde aldığı inisiyatif olduğunda aşağıdaki aşamalardan söz edilebilir:

• Kendini Değerlendirme: Kendisini sağlıklı ve objektif bir biçimde değerlendirebilen çalışan, kariyerini hangi alanda planlamak istediğine daha kolay karar verebilir. Bu sayede çalışanın hata yapma ve hayal kırıklığına uğrama riski azalabilir ve öz güveni artabilir.
• Şirket İçi ve Dışı Kariyer Fırsatlarını Belirleme: Kendi kariyerini yönetmenin ikinci aşaması fırsatlara açık olmaktır. Şirket içindeki ve dışındaki fırsatları belirlemek, çalışana yeni kapılar açabileceği gibi çalışanın tamamen başka bir sektöre yönelmesini ya da başka alanlarda girişimcilik faaliyetlerine başlamasını da sağlayabilir.
• Kendi Şartlarına Uygun Hedefler Belirleme: Bu aşamada piyasadaki fırsatlarla çalışanın kapasitesi arasındaki uyumlanmayı sağlamak gerekir. Çalışan, güçlü ve zayıf yönlerine göre hedefler belirler ve bu hedefler doğrultusunda ilerleme kaydederse başarı doğal bir sonuç olur.
• Plan Yapma ve Uygulama: İlk üç aşamayı tamamlayan çalışan, neyi ne zaman yapacağının planını da bireysel olarak oluşturabilir. Şirketlerin sunduğu performans değerlendirme ve kişisel gelişim planlarına ek olarak özel hayatıyla ilgili kısa, orta ve uzun vadeli hedeflerini de belirleyebilir. Ancak yeni bir dil öğrenmek ya da başka bir ülkede yaşamaya başlamak gibi planlar, işveren desteği olmadan bireyin kendi motivasyonuyla ilerlemesini gerekli kılabilir.

Hem insan kaynakları çalışanlarının diğer personelin kariyer yönetimini desteklemesi hem çalışanların bireysel kariyer planlarını yapmaları için eğitim almaları gerekir. Kariyer yönetimi eğitimi, rekabetin her geçen gün arttığı iş dünyasında güçlenmek ve kalıcı olmak isteyen işletmeler ile çalışanlar için vazgeçilmez öneme sahiptir.

Siz de çalışanlarınızın kariyer gelişimine modüler yapıdaki etkileşimli eğitimlerle destek vermek isterseniz yapay zekâ destekli LMS’mizden faydalanabilirsiniz. LMS’miz sayesinde çalışanlarınızın eğitim ve gelişim süreçlerini takip edebilir, raporlayabilir, ölçebilir ve değerlendirebilirsiniz.