Stratejik Yönetim Nedir, Faydaları ve Avantajları Nelerdir?

Şartları hızla değişen iş dünyasında yüksek performansı ve rekabet avantajını koruyabilmek için şirketlerin etkili stratejiler belirlemeleri gerekir. Sürdürülebilir başarı ancak öngörülemeyen durumlar karşısında dâhi doğru kararları alabilmekle, doğru zamanda harekete geçmekle ve kaynakları doğru kullanmakla mümkün olur. 

Stratejik yönetim, geleceğe yön veren bir kavram olarak iş dünyasının öne çıkan konu başlıkları arasında yer alır. Sınırlı kaynakları stratejik bir biçimde organize edebilen, rakiplerini ve piyasayı doğru analiz eden, çalışanlarına net ve şeffaf bir yol haritası çizebilen işletmelerin kısa ve uzun vadeli hedeflerine ulaşmaları kolaylaşır. Gelin; stratejik yönetim özellikleri, unsurları ve faydaları gibi konulara yakından bakalım.

Stratejik Yönetim Nedir?

“Stratejik yönetim ne demek?” sorusuna yanıt aramadan önce strateji kelimesinin anlamına yakından bakmak gerekir. Fransızca kökenli strateji sözcüğü, Türkçede “izlem” olarak da ifade edilir. Savaşta ya da barışta ekonomik, siyasi, psikolojik ve askerî güçleri bir arada kullanma bilimi ve sanatı; “strateji” olarak anılır.

İş dünyasında ise strateji; bir amaca varmak üzere belirlenmiş, sonuç odaklı ve dinamik kararların tümünü kapsar. Rakiplerin faaliyetlerini de inceleyerek yapılan uzun dönemli ve dinamik bir plan olarak düşünülebilir.

Stratejik yönetim; geleceği yaratmak için planlama, organizasyon, yürütme, kontrol gibi yönetim evrelerini yeniden ele alan bütüncül yaklaşıma denir. Hedeflere ulaşmak için verilen tüm kararlar, faaliyetler ve kaynak tahsisleri stratejik yönetim kapsamında değerlendirilebilir. 

“Stratejik yönetim süreci nedir?” sorusu, hedef belirlemeden güçlü ve zayıf yönlerin analizine, strateji oluşturmadan uygulamaya, kontrolden değerlendirmeye kadar farklı aşamaların bir araya gelmesi şeklinde yanıtlanabilir. 

Stratejik Yönetim Aşamaları Nelerdir?

Stratejik yönetim amaçları, şirketleri en etkili ve en verimli biçimde istenen hedefe ulaştırmayı kapsar. Şirketlerde büyüme ve gelişmeyi sürekli kılmak için beş aşamalı bir stratejik yönetim süreci aktif olmalıdır. 

Stratejik yönetim aşamaları aşağıdaki gibi sıralanabilir:

• Hedef Belirleme: Şirketin kısa ve uzun vadeli hedeflerini belirlemek stratejik yönetimin ilk aşamasını oluşturur. Bu sayede vizyonu belli olan yönetici ve ekipler daha kolay plan yapabilir hâle gelir. Hedeflerin spesifik, ölçülebilir, ulaşılabilir, gerçekçi ve zamana bağlı olması gerekir. Bu faktörler İngilizce’de SMART(specific, measurable, achievable, realistic, time-bound) kısaltması ile anılır.
• SWOT Analizi: Bir işletmenin güçlü ve zayıf yönleri, fırsatları ve tehditleri SWOT adı verilen analizle görselleştirilir. SWOT analizi; şirketin kendi potansiyeline, iş gücüne ve sektöre dair verileri somut hâle getirir. Tüm bu başlıklar ile ilgili şirket içinden ve dışından olabildiğince fazla bilgi toplanması, daha doğru sonuçlara ulaşılmasını sağlar. Tedarikçilerin pazarlık gücünden pazara yeni gireceklerin sunduğu tehditlere, müşterilerin pazarlık gücünden ikame ürün tehdidine kadar birçok konu başlığı SWOT analizi kapsamında incelenmelidir.
• Strateji Formülasyonu: Temel hedeflere ulaşmak için gerekli olan plan, üçüncü aşamada formüle edilir. SWOT analizinde işlenen veriler, formülasyon sayesinde yararlı hâle gelir. Stratejik planın şirket değerlerini yansıtması önem taşır. Dinamik bir plan olarak yorumlanan stratejide her zaman farklı senaryoların gözetilmesi gerekir. Hedefe ulaşıldığından emin olmak için KPI adı verilen performans göstergelerinden yararlanılabilir.
• Uygulama: Eylem planının öncelik ve önem sırasına göre uygulanması, takip ve konsantrasyon gerektirir. Çalışanların sürece nasıl katkıda bulunduklarına dair bilgi sahibi olması, şirkete olan bağlılığı artırır. Eylem planlarının hangi aşamada olduğu ile ilgili toplantılar yapmak, mevcut ve potansiyel sorunları açığa çıkarmak için de faydalı olur.
• Kontrol ve Değerlendirme: Sürecin ne kadar iyi gittiğini kontrol etmek ve değerlendirmek, stratejik yönetimin en önemli adımı sayılabilir. Gelecekte yeni stratejilerin en doğru şekilde formüle edilmesi, değerlendirmelerle yakından ilişkilidir. Stratejik yönetim, karşılaşılan hatalardan ders çıkarmayı kolaylaştırır.

Stratejik Yönetim Neden Önemlidir?

Başarıya giden yol haritası, şirketlerin dinamiklerine göre farklılık gösterebilir. Aynı şirket bünyesindeki kararların ve eylemlerin dâhi değişen ekonomik, politik, sosyolojik ve teknolojik koşullar karşısında sürekli güncellenmesi gerekir. Piyasadaki rekabet de bu koşullardan sürekli olarak etkilenir ve sektörün öncü oyuncuları zaman içinde değişir. Stratejik yönetim süreci; başarıyı, performansı ve verimliliği sürekli kılmak isteyen şirketler için bir tür mecburiyet olarak yorumlanabilir.

Stratejik yönetimden söz edebilmek için stratejik bilinç gerekir. Rakiplerin sürekli olarak farklı stratejiler ürettiğini ve uyguladığını anlayan, çevredeki fırsatları ya da tehditleri görebilen ve piyasaya dair tüm bu farkındalığı kendi yararına kullanan işletmeler etkili ve verimli olur.

Stratejik Yönetim Faydaları ve Avantajları Nelerdir?

Stratejik yönetimi benimseyen şirketler, sektörel ve ekonomik yönden yaşanabilecek her türlü değişim karşısında esnek ve dayanıklı bir hâl alır.

Stratejik yönetimin sağladığı fayda ve avantajlardan bazıları:

• Çalışanlar, yönetim ve organizasyon için bir yön belirler.
• Hedeflere ulaşmayı hızlı ve kolay hâle getirir.
• Mevcut ve potansiyel müşterilerde güven uyandırır.
• Şirketin gelecekteki varlığını korumasına yardımcı olur.
• Rekabet üstünlüğünün kalıcı olmasını sağlar.
• Şirketin pazarla, rakipleriyle ve kendi potansiyeli ile ilgili farkındalığını artırır.
• Operasyonel verimlilik, pazar payı ve kârlılık sağlar.
• Ekonomik katma değer yaratılmasına imkân tanır.
• Birleştirici bir şirket kültürünü destekler.
• Problemleri somut hâle getirerek dikkati ve odaklanmayı artırır.
• Hataların tekrar etmesinin ve bu durumun yarattığı ek maliyetin önüne geçilir.
• Yaratıcı fikir ve eylemler için zemin hazırlar.
• Örgütsel öğrenme ve değişime uyum sağlama süreçlerini destekler.
• Yönetim ile çalışanlar arasındaki ilişkilerde netlik ve şeffaflık sağlar.

Stratejik yönetimin paydaşları yalnızca çalışanlar ve müşterilerle sınırlı kalmaz. Stratejik yönetimden fayda sağlayanlar geniş bir liste oluşturur.

Paydaşların stratejik yönetim sonucunda elde edeceği değerler şu şekilde listelenebilir:

• Şirket Sahipleri ve Hissedarlar: Hisse senedi fiyatları ve kâr payında artış.
• Tüketiciler: Kaliteli ve ucuz hizmet ya da ürünler.
• Tedarikçiler: Satış gelirinde büyüme.
• Çalışanlar: İstihdam, artan aylık gelir, yan haklar, kişisel gelişim imkânları.
• Yerel Toplum: İstihdam, ekonomik gelişme.
• Sivil Toplum Kuruluşları: Sponsorluk, sivil katılım, bağışlar.
• Hükümet ve Devlet: Yatırım, vergi.
• Kamu: Ekonomik istikrar, çevre koruma, güven.
• Ticari Birlikler: Finansman, politik güç.
• Kredi Derecelendirme Kuruluşları: Değerlendirme verileri, finansal ve yönetsel performans.
• Medya: Yenilik haberleri, sponsorluk.

İş Hayatından Stratejik Yönetim Örnekleri

Üretilecek mal ve hizmetin ne olduğundan örgütsel yapının nasıl olacağının belirlenmesine kadar tüm kararlar stratejik yönetim içinde sayılabilir. Vizyon, gelecekte varılmak istenen nitelikli hedefi ifade eder. Stratejik yönetim de vizyona odaklanarak aksiyon planlarını yürürlüğe koyar. Vizyonu, misyonu, hedefleri ve değerleri olmayan ticari işletmelerin ya da kâr amacı gütmeyen kuruluşların uzun vadede başarısından söz edilemez.

İş hayatında stratejik yönetime aşağıdaki durumlarda ihtiyaç duyulur:

• Şirket evlilikleri ya da devir işlemleri söz konusu olduğunda,
• Başlıca rakiplerin beklenmedik atılımlarının sonrasında,
• Performanstaki ciddi daralmalara ya da verim kayıplarına çözüm geliştirilmek istendiğinde,
• Üst yönetimde köklü değişiklikler meydana geldiğinde ve yeni katılımcılar olduğunda,
• Finansman sağlamak için yatırımcılara bir iş planı sunmak istendiğinde,
• Ekonomik kriz ve siyasal istikrarsızlık gibi örgütün durumunun yeniden değerlendirilmesi gerektiğinde stratejik yönetim kurtarıcı görevi üstlenebilir.

Etkili Bir Stratejik Yönetim Uygulaması Nasıl Çalışır?

Stratejik yönetime engel teşkil etmesi muhtemel durumlara hazırlıklı olmak yöneticilere büyük ölçüde fayda sağlar. İşletmelerde her zaman alternatif senaryolara ve B planlarına ihtiyaç duyulabilir.

Aşağıdaki hâller stratejik yönetimde zorluk yaratabilir:

• Kısa dönemli krizler uzun vadeli plana odaklanmayı zorlaştırabilir.
• Bazı olay ve durumlar planın ötesine geçebilir.
• Planlama sürecine katılmayan ekiplerde bağlılık kaybı yaşanabilir.
• Plan doğrultusunda ilerleyen süreç, yaratıcılığı ve yeniliği zorlaştırabilir.
• Hatalardan ders çıkarmaya ve yön değiştirmeye direnç gösteren çalışanlar olabilir.
• Üst düzey yöneticiler rekabetten ve örgütün durumu ile ilgili gerçekçilikten hoşlanmayabilir.

Etkili bir stratejik yönetim uygulamasından söz etmek için aşağıdaki faktörlerin varlığı gerekir:

• İşletmelerde stratejik yönetime direnç gelişmesini önlemek için yönetim ve çalışanlar arasında mümkün olduğunca şeffaf, açık ve net bir iletişim gerekir.
• Stratejik yönetim kadrosunun çalışanlarla iş birliği içinde hareket etmesi ve diyalog hâlinde olması çalışan bağlılığını artırır.
• Finansal amaçlar önceliklendirilirken sosyal amaçların da gözden çıkarılmaması gerekir.
• Liderlik eğitimleri ile yöneticilerin değişim yaratma ve değişimi yönetme kapasiteleri artırılabilir.
• Ürün özellikleri dışında sürdürülebilir üretim, teknolojik yenilikler, imaj ve satış sonrası hizmetler ile rekabet avantajının pekiştirilmesi; stratejik yönetimi kolaylaştırır.
• Yatırım projeleri değerlendirilirken yeni projenin faydalarını ve zararlarını bir arada değerlendirmek gerekir. 

Stratejik yönetim eğitimi ile başta yönetim kadrosu olmak üzere tüm çalışanlarınızın şirketin misyonu, vizyonu, değerleri ve uzun vadeli hedefleri ile ilgili farkındalığını artırabilirsiniz. Yapay zekâ destekli LMS’miz üzerinden çalışanlarınıza sunabileceğiniz oyunlaştırılmış eğitim modülleri ile çalışanlarınızın stratejik yönetim alanındaki gelişimlerini izleyebilirsiniz. İhtiyaç duyduğunuz noktada ilgili eğitim dokümanlarını çalışanlarınızla LMS platformunda çevrim içi olarak buluşturabilirsiniz.